India: strijd om schaars water
India heeft een fors watertekort. Per inwoner is 1.500 m3 beschikbaar en die hoeveelheid zal met de sterk groeiende bevolking alleen maar minder worden. Dat heeft ook gevolgen voor de landbouw. In verschillende delen van het land worden maatregelen genomen om het schaarse water efficiënter te gebruiken.
Een goede moesson of een slechte moesson is in India voorpaginanieuws. De beschikbaarheid van water bepaalt voor een groot deel de oogst en daarmee het inkomen van de boer. In een land waar meer dan de helft van de bevolking afhankelijk is van de landbouw (meer dan 600 miljoen mensen) heeft de moesson een belangrijke impact op de economie als geheel.
In grote delen van het land wordt grondwater gebruikt voor irrigatie. Veelal met dieselpompen omdat de beschikbaarheid van elektriciteit vaak onzeker is. Beschikbaarheid van –goedkope- energie, water en voedsel zijn in India dus sterk aan elkaar gekoppeld.
Twee succesvolle deelstaten
Gujarat en Madhya Pradesh zijn twee deelstaten die met succes kans hebben gezien te komen tot een efficiënter watergebruik in de landbouw. De groei van de agrarische sector in beide staten lag afgelopen decennium gemiddeld op 9% waar dat in dezelfde periode landelijk ca 2% was. Een belangrijke succesfactor is de samenwerking tussen alle betrokken departementen, zoals de elektriciteits-, water- en landbouwafdeling, met de lokale overheden.
Er zijn veel regio's in India waar de lokale overheid er niet in slaagt om adequate maatregelen te nemen. Dit leidt tot onzekerheid bij de boer. De toeleverende bedrijven (zaden, meststoffen) vinden de markt niet lucratief genoeg. Het inkomen van boeren neemt af door de wisselvallige regenval en het ontbreken van infrastructuur voor wateropslag. Er ontstaat voor de boer een vicieuze cirkel waar hij moeilijk uit kan komen.
Platform van stakeholders
Om dit probleem aan te pakken is een hechte samenwerking nodig tussen boerenorganisaties, private sector en de verschillende overheden. In de deelstaat Karnataka is het Drip Agri Linkage Facility platform opgezet waarin alle stakeholders bijeen worden gebracht. Het projectmanagement ligt bij het Nederlandse Larive.
De strategie is gericht op productie, marketing, opschaling en kennis-infrastructurele investeringen. De rol van de Indiase ministeries van Landbouw en Waterbeheer is het budgettair en administratief toezicht houden op het project en de inrichting van wateropslagfaciliteiten. Het bedrijf dat de irrigatietechnieken levert, helpt bij de oprichting van een ‘Water User Association’ en de benodigde capaciteitsopbouw.
Er ontstaat voor de boer een vicieuze cirkel
Gebruik van afvalwater voor irrigatie
Als gevolg van waterschaarste, de concurrentie van huishoudelijke en industriële watergebruikers en de snelle verstedelijking, neemt de druk op het gebruik van afvalwater toe. Veel gemeenten hebben formele en informele afspraken gemaakt met boeren rond de steden om de bestaande watervoorraad te ontzien en gebruik te maken van afvalwater voor irrigatie.
Dat heeft ook negatieve kanten. Directe blootstelling aan onbehandeld water kan gezondheidsprobleem veroorzaken bij boeren die dit gebruiken. En verontreinigingen in het afvalwater kunnen in de voedselketen terechtkomen.
Onder de naam DIWALI is een door Nederland gefinancierd project opgezet voor de behandeling van afvalwater voor irrigatie. Hierbij is ook Nederlandse kennis en technologie betrokken. Een innovatieve technische oplossing wordt ontwikkeld door een coalitie van Nederlandse en Indiase private partijen in nauwe samenwerking met de Indiase overheid.
Rol van de private sector
De private sector speelt actief in op het probleem van de waterschaarste. Het rapport “Co-optimizing solutions in water and agriculture” van de WBCSD[1] (een organisatie die 200 CEO’s van grote bedrijven verenigd met het doel bij te dragen aan een duurzamere wereld) gaat dieper in op hoe de private sector met oplossingen komt. Nederland speelt daar nadrukkelijk een rol bij via de ontwikkeling van nieuwe droogteresistente zaden, teeltmanagement en technieken voor bedekte teelten. Alle grote Nederlandse zaadbedrijven hebben een onderzoeksfaciliteit in India.
Enkele regionale overheden in India zetten actief in op partnerschappen met bedrijven om de waterschaarste aan te pakken. Haryana is een voorbeeld van zo’n staat. In Haryana zijn een kleine miljoen marginale boeren actief. Deze boeren ondervinden steeds meer problemen in de rijstteelt door de snel dalende grondwaterstand. De staat heeft Nederland om hulp gevraagd bij de omschakeling naar tuinbouwgewassen. Dit vereist niet alleen interventies op primair bedrijfsniveau, maar ook in het post-harvest traject. Ook de Wereldbank heeft Nederlandse hulp ingeroepen voor een aanpak van hetzelfde probleem in het naastgelegen Punjab.
Samenhang water, energie en voedsel
De problemen op het gebied van water, energie en voedsel vragen om een samenhangende, geïntegreerde aanpak. Er is in India nog veel te winnen in het efficiënter gebruik van het beschikbare water. De oplossingen die gekozen worden zijn zeer divers. Efficiënte irrigatie, resistentie van gewassen, verandering in het type landbouw; iedere regio kiest zijn eigen oplossingsrichting. Nederland heeft India veel te bieden. Zowel op het gebied van watermanagement als op het gebied van landbouw. En vooral ook op het gebied van een geïntegreerde aanpak en de organisatie van het samenspel tussen private instellingen, kennisinstellingen en de overheid.
Landbouwteam India