India: kansrijk in zuivelverwerking
India is een echt zuivelland met een snel groeiende middenklasse. Dit biedt kansen voor kaasproductie en -verkoop. De markt voor importkaas is veelbelovend, maar beperkt zich vooralsnog tot een niche. Bovendien maakt de Indiase overheid het de buitenlandse ondernemer lastiger om producten te importeren dan om verwerking in India op te zetten. Voor investeerders die hier energie in willen steken, kan het land een succesvolle bestemming zijn.
India is snel aan het veranderen. Door groei van de bevolking en toenemende welvaart neemt de particuliere consumptie in dit land in 2016 met 8,6 procent toe. Daarnaast veranderen consumptiepatronen. Steeds meer Indiërs behoren tot de middenklasse. Deze klasse is hoger opgeleid en staat open voor buitenlandse producten. Waar traditioneel de Indiase kaasmarkt beperkt bleef tot paneer (kader 1), is er nu ook plaats voor internationale kaassoorten als cheddar, Parmezaan, mascarpone, brie, feta, Gouda, Edam en blauwe kaas.
Paneer belangrijk kaasproduct
Paneer is een verse kaas die gemaakt wordt zonder gebruik van dierlijk stremsel. Door het toevoegen van zuur, bijvoorbeeld citroensap of azijn, aan volle melk stremt de melk en ontstaat een zachte kaas. Deze kaas is geschikt voor alle Indiërs, inclusief de hindoes (80 procent van de bevolking) die vanwege religie geen dierlijk stremsel eten. Paneer wordt vooral huisgemaakt van buffelmelk. Meer dan vijftig procent van alle melk geproduceerd in India bestaat uit buffelmelk.
Per hoofd van de bevolking is de gemiddelde kaasconsumptie in India 200 gram per jaar. Dat is relatief weinig, want de gemiddelde kaasconsumptie wereldwijd ligt op 700 gram per jaar. In de Indiase steden wordt echter wel 700 gram per persoon per jaar geconsumeerd. De zes grootste steden van India zijn goed voor 60 procent van de totale kaasconsumptie in India.
Grote én kleine kaasfabrieken
De waarde van de totale kaasverkoop in India voor 2015 wordt geschat op € 262 miljoen. Ongeveer de helft hiervan is afkomstig van de georganiseerde industrie met grote Indiase zuivelcoöperaties zoals Amul, Mother Dairy, Flanders en Dairy Craft. De rest van de markt wordt gerund door lokale bedrijven.
De georganiseerde industrie produceert voornamelijk stukken, blokjes, plakken kaas en smeerkaas. De verkoop van deze verwerkte kaas groeit met 25 procent per jaar. Het grootste gedeelte hiervan, zo’n 80 procent van alle bewerkte producten, wordt als ingrediënt voor fast food verkocht aan hotels, restaurants en catering. De rest gaat naar de retail, die zich richt op de individuele consument.
Kaasimport groeit snel
Slechts een fractie van de kaasmarkt in India bestaat uit geïmporteerde kazen (ongeveer 3-5 procent van de georganiseerde markt). Dit nichesegment groeit explosief met zo’n 30 procent per jaar. Vooral uit Italië (27 procent) en Nederland (11 procent) worden kazen geïmporteerd. Andere landen die kaas exporteren naar India zijn Frankrijk, Duitsland, Griekenland, Engeland en de Verenigde staten.
Geen dierlijk stremsel
De Indiase voedsel- en warenautoriteit, the Food Safety Standards Authority of India (FSSAI), staat geen import van kazen toe waarin dierlijk stremsel is gebruikt. Dit is vastgelegd in de regulering van 2011. Implementatie van deze regeling wordt echter niet altijd even strikt nageleefd.
Er zijn zo’n 40-45 verschillende soorten kazen aanwezig op de Indiase markt. De kazen die geïmporteerd worden zijn o.a.: cheddar, mozzarella, Romano, Parmezaan, mascarpone, brie, grana padano, feta, Emmentaler, Gouda, Edam en blauwe kaas. Het importtarief voor kazen (als eindproduct) is 30 procent. Dit geldt voor: verse, ongerijpte kaas, gerijpte kazen, alle soorten geraspte kaas en poederkaas, blauwaderkaas en kazen die aderen van Pencillium Roqueforti bevatten.
Met deze hoge importtarieven en het stimuleringsprogramma ‘Make in India’, waarin de voedselverwerkende industrie één van de focusgebieden is, probeert de Indiase overheid internationale bedrijven over te halen om (een deel van) de productieketen naar India te verplaatsen (kader 2).
De meeste grondstoffen en zeker melk zijn namelijk wel voorhanden in India, maar het ontbreekt aan kennis, technologie en geld voor de verwerking.
Nederlandse kaasmaker in India
In Jammu & Kasmir, een van de noordelijke deelstaten van India, woont de Nederlandse kaasmaker Chris Zandee. Twaalf jaar geleden kwam hij naar India met het idee de Indiase kaasmarkt te veroveren. En nu, negen jaar na de start, staat er een prachtig bedrijf.
Toch pakte het anders uit dan Zandee verwachtte: “Ik ben minder snel gegroeid dan ik van te voren had gedacht. Althans in productie en verkoop, je moet de toegevoegde waarde die je hier hebt op een hele andere manier zien. De kracht van Nederlandse kaasmakers zit in onze praktische benadering die gericht is op de hele keten. Zo kun je een verandering tot stand brengen waar de Indiase cultuur zelf niet toe in staat is.”
Sociaal ondernemer
Zandee ziet zichzelf als een sociaal ondernemer, omdat hij de melk die hij verwerkt tot kaas direct afneemt van kleine bedrijven in zijn omgeving. Hij heeft daarmee invloed op de hele productieketen, zoals hygiënemaatregelen tijdens het melkproces. Zandee: “Kleine boeren melken met de hand. Het is daarom belangrijk dat ze hun handen en de de uiers wassen en dat de uitwerpselen van de koe de melk niet vervuilen. De boeren weten heel goed hoe ze hun koe moeten voeden, maar het ontbreekt hen aan kennis over bijvoorbeeld bacteriën in de melk. Wij kunnen ze de kennis bieden die nodig is om hogere kwaliteit melk aan te leveren.”
Constante kwaliteit
Voor de kaasbereiding is er in India melk genoeg. Dit land is met een jaarlijkse productie van 132,6 miljard liter (137,7 inclusief geitenmelk) de grootste melkproducent ter wereld (kader 3). Dat is meer dan de productie van Brazilië, Rusland en China bij elkaar. De grootste uitdaging voor kaasverwerking in India zit dan ook vooral in de constante kwaliteit van aangeleverde melk, de soort melk (koe/buffel), de melkprijs, kennis van de boer, bewaring, transport en distributie.
India: veel kleine melkveebedrijven
India telt nog veel kleine boerenbedrijven. 80 procent van de melk in India is afkomstig van kleine bedrijven met een tot vier koeien of (water)buffels. Deze melk wordt vaak met de hand gemolken. Als de kwaliteit van de melk te laag is voor verwerking tot kaasproducten, wordt dit in praktijk vaak aangevuld met melkpoeder.
Melkprijs relatief hoog
In India ligt de melkprijs relatief hoog vergeleken met Nederland vanwege het hoge vetpercentage (groot aandeel buffelmelk) en de goede afzetmarkt voor boter. De kwaliteit van de melk in India ligt echter een stuk lager. Dit heeft te maken met de hygiëne tijdens het melken en de koeling tijdens het transport.Distributie van eindproducten binnen India
India bestaat uit 29 deelstaten met ieder zijn eigen belastingsysteem, invoertarieven en melkprijzen. Het land heeft niet één interne markt zoals Europa. Dit kan distributie van producten tussen verschillende deelstaten soms lastiger en duurder maken. De invoering van het onlangs vernieuwde btw-stelsel moet dit wel vergemakkelijken.
Interessante markt
India is een interessante markt voor Nederland op gebied van kaas. De markt voor kaasimportproducten is veelbelovend, maar beperkt zich vooralsnog tot een kleine niche. Verwerking in India is kansrijk en uitdagend, maar vereist wel een ketenbenadering met betrokkenheid van de Indiër zodat de kwaliteit van melk naar een hoger niveau gebracht wordt. Voor investeerders die hier energie in steken, kan India een succesvolle bestemming zijn.
Meer informatie
Wouter Verhey, landbouwraad India
nde-lnv@minbuza.nl