Meer lokale productie non-GGO eiwit voor diervoeder in Hongarije
De eiwittransitie in Hongarije is vooral gericht op de diervoedersector. Zorgen over de import van GGO-diervoeders uit landen buiten de EU is daarvan de belangrijkste reden. Doel van de regering is de afhankelijkheid van de invoer te verminderen. Omdat de financiële steun van de overheid is opgedroogd, is het twijfelachtig of dit doel haalbaar is.
De karakteristieke Hongaarse poesta, gekenmerkt door weiden met kuddes runderen, is zeker geen herinnering uit een ver verleden. Veehouderij en akkerbouw zijn de belangrijkste agrarische sectoren in Hongarije. Door de handen ineen te slaan, kunnen beide sectoren elkaar steunen om de uitdagingen van de toekomst het hoofd te bieden.
Grote behoefte aan eiwitten
Zo heeft de Hongaarse veehouderij een grote behoefte aan eiwitten. Het land gebruikt jaarlijks 800 tot 900 duizend ton sojabonen en sojameel. Een groot deel daarvan wordt ingevoerd van buiten de EU, ondanks het feit dat Hongarije in eigen land veel sojabonen produceert. Echter, maar liefst 80% van de 160 tot 180 duizend ton sojabonen die in Hongarije wordt geproduceerd, vindt afzet buiten de landsgrenzen.
GGO versus non GGO soja
Omdat de Hongaarse sojabonen niet genetisch gemodificeerd zijn, betalen buitenlandse afnemers een hogere prijs. Met als gevolg dat het tekort wordt gecompenseerd met goedkopere genetisch gemodificeerde soja uit Noord- en Zuid-Amerika.
Hongaarse afkeer tegen genetisch gemodificeerde gewassen is niet nieuw en bepaalt al jaren het overheidsbeleid. In 2013 sloot Hongarije zich aan bij de Donau Soja Association, die tot doel heeft GGO-vrije sojaproductie in de Donaulanden te bevorderen en zo de afhankelijkheid van invoer te verminderen. De opzet is om de productie van hoogwaardige eiwithoudende gewassen in de regio te stimuleren.
Soja-verklaring
In 2015 lanceerde Hongarije een alliantie voor een GGO-vrij Europa. Dit initiatief mondde uit in de ondertekening van een Europese sojaverklaring door 13 EU-lidstaten in juli 2017. Ook Nederland deed mee. In de verklaring benadrukken de ondertekenende landen hun steun voor verdere ontwikkeling van markten voor duurzaam geteelde niet-GGO-sojabonen.
'De Hongaarse regering wil het soja-areaal uitbreiden van 60 tot 100 duizend hectare. De verwachte opbrengst van 250 tot 300 duizend ton sojabonen kan dan ongeveer een derde van de Hongaarse vraag dekken'
Nationaal Eiwit- en Diervoederprogramma
In 2018 nam de Hongaarse regering het Nationaal Eiwit- en Diervoederprogramma (NPFP) aan. Kerndoel van het programma is om de totale Hongaarse productie van niet-genetisch gemodificeerd eiwitvoeder fors te verhogen zodat de import van 500 tot 550 duizend ton soja kan worden vervangen. Om dat doel te bereiken, wil de Hongaarse regering het soja-areaal uitbreiden van 60 tot 100 duizend hectare. De verwachte opbrengst van 250 tot 300 duizend ton sojabonen kan dan ongeveer een derde van de Hongaarse vraag dekken.
Naast sojabonen wil het programma de teelt van alternatieve eiwithoudende gewassen bevorderen. De focus ligt daarbij op lupine, erwten, tuinbonen en andere peulgewassen. Ook wordt verbetering van de verwerkingstechnologieën in de oliezaad- en ethanolproductie-industrie gestimuleerd om eiwitrijke reststromen uit die sectoren optimaal te benutten. Bovendien is onderzoek gepland om meer inzicht te krijgen in nieuwe voederpraktijken waarbij de nadruk ligt op optimale eiwitverhoudingen.
Kwaliteitsborging
Het programma voorziet in de invoering van een kwaliteitsborgingssysteem om de marktpositie van lokaal geproduceerde GGO-vrije eiwit voedings- en voederproducten te versterken. Doel is om consumenten en verwerkende industrie bewust te maken van het belang van GGO-vrije diervoeders en levensmiddelen. Per ton eiwit ligt de prijs van GGO-vrije soja 40 tot 50 dollar hoger. Afnemers moeten dus bewust worden gemaakt van de toegevoegde waarde van het product. Er is €1 miljoen gereserveerd voor communicatie en bewustmaking.
Alternatieve eiwitgewassen
Lupine is een van de alternatieve eiwithoudende gewassen die de Hongaarse overheid graag in omvang ziet groeien om zo de lokale niet genetisch gemodificeerde eiwitvoorraad te vergroten.
Lees verder onder afbeelding
Het Nationaal Centrum voor Landbouwonderzoek en Innovatie (NAIK) is belast met de uitvoering van het Eiwit- en Diervoederprogramma. Het centrum communiceerde proactief over de strategie na goedkeuring door de regering in 2018. Niettemin kwam de uitvoering na twee jaar plotseling tot stilstand toen de geldstroom stil kwam te liggen.
Onderzoek particuliere bedrijven
Ondanks deze tegenslag zijn de inspanningen om over te schakelen op alternatieve eiwitbronnen niet volledig tot stilstand gekomen. Enkele particuliere bedrijven zetten het in het programma voorziene onderzoek naar voederpraktijken voort. En het NAIK kreeg subsidie van het ministerie voor Innovatie en Technologie om onderzoek op het gebied van GGO-vrije eiwitten voort te zetten, waaronder het gebruik van eiwit van insecten voor diervoeders.
Het onderzoeksprogramma is gericht op experimenten met larven van insecten zoals de black soldier fly en de wolluis. Het gebruik van insecteneiwitten in visvoer is in Hongarije niet wijdverbreid, maar biedt mogelijkheden. De insectenlarven kunnen mogelijk een duurzame eiwitbron zijn voor verwerkt visvoer. Omdat de aminozuursamenstelling van deze eiwitbronnen niet volledig aansluit op de optimale samenstelling voor vis, richt het onderzoek zich ook op de ontwikkeling van hoogwaardige voederconcepten voor de aquacultuur.
Gemeenschappelijk Landbouwbeleid
Een andere geldbron om de eiwitomslag in diervoeders in Hongarije te bevorderen, is het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Hongarije maakte tijdens de huidige GLB-periode gebruik van subsidies in de vorm van vrijwillig gekoppelde steun om de lokale eiwitproductie te ondersteunen. Niet zonder succes, want dit leidde tot een toename van het soja-areaal van 50%. In het kader van de nieuwe GLB-periode 2023 - 2027 is het niet onwaarschijnlijk dat Hongarije de ingezette steun continueert.
Beperkte humane consumptie
Alternatieve eiwitbronnen voor humane consumptie doen langzaam hun intrede in Hongarije. Jongeren in de stad zijn zich over het algemeen meer bewust van de gezondheids- en milieueffecten van hun eetgewoonten. In een recente enquête verklaart 4% van de Hongaren vegetariër te zijn.
De regering neemt een voorzichtige houding aan ten opzichte van alternatieve eiwitbronnen in voedsel. Onlangs vroeg de minister van Landbouw het nationale bureau voor de veiligheid van de voedselketen te onderzoeken wat de mogelijke risico’s zijn van alternatieve eiwitbronnen in voedsel, zoals insecten, kweekvlees en soja.
Landbouwteam Hongarije
E-mail: bdp-lnv@minbuza.nl
Twitter: @NLagro_Budapest
November 2021