Frankrijk: nieuwe omgang met de wolf in ontwikkeling
Frankrijk worstelt al jaren met de spanning tussen een toenemende wolvenpopulatie en de bescherming van schapen en andere gehouden dieren. De Franse overheid ziet zich genoodzaakt om met een nieuw ‘wolvenplan’ te komen, om tegemoet te komen aan de gewijzigde situatie (met een groter aantal wolven) en de zorgen van boeren en herders. 1 januari 2024 moet dit van kracht worden, en in de tussentijd loopt een publieke consultatie.
Drempel voor behoud van de soort inmiddels bereikt
Ook in Frankrijk neemt het aantal wolven gestaag toe, en worden steeds meer regio’s gekoloniseerd. Inmiddels zijn alleen de westelijke regio’s van Frankrijk nog vrij van de wolf.
De (voorlopige) schatting van de wolvenpopulatie voor 2023 is 1.104 individuen. Daarmee kan volgens deskundigen worden gesteld dat de demografische drempel voor het behoud van de soort, sinds de natuurlijke terugkeer in de jaren 1990, is bereikt.
Het hoofddoel van het nieuwe wolvenplan is dan ook ‘het versterken van de acties die ondernomen worden om het behoud van de wolf in evenwicht te brengen met de bescherming van de veeteelt en de herderseconomie’. Het nieuwe plan moet het mogelijk maken om zowel een goede ecologische toestand van de wolvenpopulatie te garanderen, in overeenstemming met de internationale en Europese verplichtingen van Frankrijk (Verdrag van Bern en Habitatrichtlijn), als de extensieve veeteelt en de herderseconomie te behouden.
Moeizaam voortraject
Om te komen tot dit nieuwe wolvenplan heeft de Franse overheid uitgebreid overlegd met de verschillende stakeholders, met name vertegenwoordigers van de agrarische sector (inclusief herders) en vertegenwoordigers van natuurorganisaties. Dit waren moeizame besprekingen. Wat daarbij niet hielp was dat er veel discussie was over het daadwerkelijk aanwezige aantal wolven in Frankrijk. De overheid werd door de agrarische sector verweten dit getal te laag in te schatten. De overheid moest het getal ook lopende de onderhandelingen naar boven bijstellen.
Uiteindelijk was niemand blij met het concept wolvenplan dat de overheid aan het einde van de discussies voorstelde. De natuurorganisaties vonden dat de beschermde status van de wolf geweld werd aangedaan, de agrarische sector vond dat er te weinig mogelijkheden waren om de wolvenpopulatie te bedwingen, herkauwers te beschermen en maatregelen te financieren. De overheid concludeerde dat ze waarschijnlijk het juiste midden hadden gevonden met dit voorstel.
Hoofdlijnen nieuwe wolvenplan
Vanuit methodologisch oogpunt voorziet het nieuwe wolvenplan 2024-2029 in:
- Verbetering van de wetenschappelijke kennis en uitwisseling van juridische expertise op Europees niveau, met het oog op de mogelijk herziening van de wettelijke status van de wolf op EU-niveau;
- Het versterken van de bescherming van kuddes en preventie van aanvallen door middel van, soms experimentele, maatregelen die sneller zijn en beter zijn aangepast aan elk gebied, met een betere vergoeding voor (met name indirecte) schade;
- Erkenning van het belang van veeteelt en schapenhouderij voor de samenleving, de ecosystemen en de economie, en rechtszekerheid voor landbouwers in hun praktijken, ook met betrekking tot herdershonden (en bijtincidenten met wandelaars);
- Werken aan begrip en vertrouwen tussen alle betrokkenen (inclusief de overheid).
Voor de komende zes jaar wordt gekozen voor een meer Europese aanpak op basis van de stand van de wetenschappelijke kennis. Dit omvat het delen van expertise over de soort, zijn gedrag en de meest effectieve methoden om aanvallen te voorkomen, om de staat van instandhouding beter te kunnen beoordelen.
Het plan voorziet verder in het vergemakkelijken van afschot en schadeaangifte in departementen waar de wolf reeds langer aanwezig is, en in een snellere reactie in nieuwe gebieden waar de wolf net is gesignaleerd. Schietprotocollen en aangifte-/schadevergoedingsprocedures zullen worden vereenvoudigd en zogenaamde ‘wolfverjaagteams’ zullen worden getraind om sneller in het veld te kunnen worden ingezet.
Het wolvenplan 2024-2029 heeft vier speerpunten
- Beter tellen: het definiëren van een nieuwe methode voor het beoordelen van de wolvenpopulatie die wetenschappelijk robuust is, het vertrouwen tussen stakeholders kan bevorderen en geschikt is voor Europese samenwerking en afstemming;
- Beter beheer: op wetenschappelijke basis de status van de wolf op Europees niveau wijzigen wanneer de wetenschappelijke staat van instandhouding van de soort dit toelaat;
- Betere bescherming: beschermingsmiddelen ontwikkelen (status van honden ter bescherming van kuddes, ondersteuning van herders); procedures voor het afschieten vereenvoudigen, opzichters beter toerusten (opleiding, specialisatie, uitrusting met schijnwerpers, enz.);
- Betere ondersteuning: veehouders sneller compenseren na aanvallen, door hen na elke aanval ondersteuning te bieden, waarbij beter rekening wordt gehouden met de verschillende diersoorten (schapen, runderen en paarden) en indirecte verliezen.