Frankrijk: vlas en linnen, een sector met wind in de zeilen
Vlas werd lang verbouwd in een gebied dat loopt van Normandië in het zuiden, via Noord-Frankrijk en Vlaanderen tot in Nederland. Klimaat en bodemgesteldheid zijn hier vanouds heel gunstig voor de teelt van vlas. In de jaren zestig (met de opkomst van op aardolie gebaseerde kunstvezels) is de teelt erg teruggelopen, zeker in Nederland, maar sinds een aantal jaren is in Normandië juist sprake van een doorstart, met aantrekkelijke economische resultaten.
Vlas wordt op dit moment in Normandië gezien als een kansrijk gewas. Er is meer vraag dan aanbod van vlas (voor de productie van linnen), en dat geldt met name voor Europese vlas, en die vraag neemt allee n maar toe. De prijzen zijn dus erg goed: 1 ha vlas levert 2 à 3 keer zoveel bruto inkomsten op als een ha graan. De vlasteelt heeft bovendien veel mee als het gaat om duurzaamheid:
- er is vrijwel geen (kunst)mest nodig
- de waterbehoefte is veel lager dan voor de teelt van katoen, dat geldt ook voor de behoefte aan gewasbeschermingsmiddelen
- er is potentie voor het certificeren van de CO2-afvangst
- en de vlasteelt kan ook worden gebruikt om vervuilde grond weer schoon te krijgen
Frankrijk is een grote speler in de vlasteelt
Op dit moment zou in Frankrijk 160.000 hectaren vlas worden geteeld (lokale bronnen). Frankrijk is daarmee de grootste producent ter wereld. Het vlas wordt geteeld door 20 bedrijven, waarvan 14 particuliere een 6 coöperatieve. De productie van vlas komt daarmee op ongeveer 400 miljoen euro uit, waarvan 90 % wordt geëxporteerd. Overigens komt het zaad voor een deel uit Zeeuws-Vlaanderen en Nederland is ook een land van uitgangsmateriaal voor het vlas. Met name de Nederlandse teler Van de Bilt is in Normandië erg bekend; deze zelfde teler produceert ook zaad in Frankrijk. Er is in Frankrijk tot nu toe geen specifieke steun vanuit het GLB voor de teelt van vlas, dat zou echter onder het nieuwe GLB kunnen veranderen (vanaf 2023).
Vlas wordt natuurlijk gebruikt voor de productie van linnen (textiel), maar daarnaast worden reststromen van het vlas verwerkt in een groot aantal producten: diervoedertoevoegingen (met name voor paarden en gezelschapsdieren, om een glanzende vacht te krijgen), humane voeding (bijvoorbeeld zaden op broden), kattenbakvulling, brandwerende deuren, linoleum, isolatie, papier etc…
Verwerkende industrie keert terug in Normandië
De verwerking van vlas werd de afgelopen jaren voor een groot deel in China gedaan; met name het ‘kammen (hekelen)’, het ‘spinnen’ en ook deels het weven van vlas (linnen). Inmiddels zijn er echter weer 3 bedrijven in Normandië voor het kammen van vlas, en 2 voor het spinnen. Ook het weven gebeurt nu voor een deel in Europa, met name voor het luxere segment: Italië kent een gerenommeerde en bloeiende productie van linnen textiel (mode), en ook Frankrijk heeft productie van textiel.
De vraag naar 100% Europese linnen (dus zonder tussenstap in China) is sterk groeiende, en Frankrijk heeft ook een label ontwikkeld hiervoor: La French Filature, Lin 100% Made in France.
Wat zijn de uitdagingen?
De beperkende factoren voor de verdere groei van de productie van linnen zijn op dit moment o.a. de beperkte hoeveelheid zaad, de beperkte hoeveelheid gespecialiseerde landbouwmachines en de beperkte verdere verwerkingscapaciteit. De teelt van vlas vraagt om heel specifieke machines en kennis.
Overigens is de teelt van vlas ook gevoelig voor weersomstandigheden: het mag tijdens de groei niet te warm en droog zijn, en na het ‘trekken’ van de vlas blijft het gewas een korte tijd op het land liggen waarbij juist wel vocht nodig is voor de noodzakelijk fermentatie (roting) van het product. In Normandië wordt de vlas in principe ingezaaid tussen 15 maart en 15 april, waarna het gewas in ongeveer 100 dagen klaar is voor de oogst. Er is wel discussie over verschuiving van ‘zomerlinnen’ naar ‘winterlinnen’, die dus in de winter zou worden ingezaaid.
De linnensector is, samen met de hennepsector, op Europees niveau georganiseerd in de Confédération Européenne du Lin et du Chanvre (europeanflax.com).