Frankrijk – Noodsteun na zware vorstschade, maar ook vraag om herziening landbouwverzekering
In de eerste helft van april is zeer grote schade ontstaan in de Franse landbouw door een periode van flinke vorst, die optrad na een paar zeer warme weken. 10 van de 13 regio’s zijn zwaar getroffen. Men spreekt over een ongekende crisissituatie, de zwaarste vorstschade sinds 1947.
Wijnboeren en fruittelers zijn de grootste slachtoffer van deze natuurramp. Minstens een derde van de Franse wijnoogst en wellicht de helft van de fruitteelt zal verloren gaan. Er wordt een bedrag van 2 miljard euro verlies geschat qua omzet in de wijnbouw en waarschijnlijk zo’n 1,5 miljard euro omzetverlies in de fruitteelt. Ook de koolzaad- en suikerbietenteelt verliest naar verwachting 10 % omzet dit seizoen.
De Franse regeling voor natuurrampen in de landbouw wordt opgerekt en andere noodmaatregelen ingezet
Het Franse ministerie van landbouw heeft op 9 april j.l. besloten de regeling voor natuurrampen in de landbouw open te stellen. Deze speciale landbouwnatuurrampenregeling compenseert verliezen aan gewassen die het gevolg zijn van abnormale klimaatomstandigheden. De regeling wordt gefinancierd door de sector en door de Franse overheid.
Uit de regeling voor natuurrampen in de landbouw kunnen boeren en tuinders financiële steun krijgen op basis van twee criteria: een fysiek verlies van 30 % van de jaarlijkse oogst en een schade van minstens 13 % van de bruto-opbrengst van het bedrijf. De regeling is gewoonlijk beperkt tot 60 miljoen euro per jaar, maar de Staat vult aan met subsidies om het hoofd te bieden aan buitengewone situaties veroorzaakt door klimaatrampen, zoals de zware vorstschade sinds begin april.
De Franse overheid kondigde op 9 april per direct de ontheffing aan van het plafond dat normaliter gehanteerd wordt en zal het fonds dus aanvullen. Overigens kunnen boeren in sectoren waar geschikte private verzekeringen worden aangeboden, normaliter geen aanspraak maken op het fonds; dit geldt bijvoorbeeld voor boeren in de akkerbouw en de wijnbouw.
Andere noodmaatregelen die nu snel zullen worden ingezet betreffen:
- uitstel of vrijstelling van sociale premies
- ontheffingen van grondbelasting
- aanwenden van bestaande deeltijdregelingen
- binnen 10 à 14 dagen wordt een budget beschikbaar gesteld aan prefecten in de regio’s voor directe steun aan de meest noodlijdende bedrijven
- de schadevergoeding aan fruittelers wordt opgehoogd van 30 naar 40 % in de ernstigste gevallen; en
- voor agrarische bedrijfstakken die buiten de regeling voor natuurrampen in de landbouw vallen, zoals de wijnboeren, worden gelijksoortige steunmaatregelen ingezet.
Landbouwverzekering
Boeren die verzekerd zijn voor natuurrampen wordt verzocht zo snel mogelijk aangifte te doen, waarna de verzekeraar een expert inschakelt om schade op te nemen en samen met de boer te bepalen of er opnieuw gezaaid wordt, of dat men de teelt voortzet. De kosten van opnieuw zaaien kunnen binnen de klimaatverzekeringspolis vallen.
Door de toename van het aantal klimaatincidenten en het feit dat veel boeren geen klimaatverzekeringen afsluiten (in 2020 was slechts 31,4 % van de totale landbouwgrond gedekt door een multirisico klimaatverzekeringscontract) is het hele risicobeheerssysteem van de sector op losse schroeven komen te staan. Daar komt bij dat de klimatologische rampen de afgelopen jaren buitengewoon in frequentie zijn toegenomen. De verzekeringssector (Delphine Létendart, directeur Groupama) bevestigt de toename van het aantal schadegevallen veroorzaakt door buitengewone klimatologische omstandigheden, zoals waterschade op de akkerbouwgewassen in 2016, zware vorst in de wijngaarden in 2017, en droogte in 2018, 2019 en 2020. Hierdoor is het verzekeringssysteem uit balans geraakt met een impact op hun cijfers.
Er is een patstelling ontstaan. In de huidige situatie kunnen verzekeraars de schade niet meer op afdoende wijze financieren vanuit de afgesloten verzekeringen en ze kunnen de premies voor een verzekering ook niet verhogen, omdat boeren deze al als hoog ervaren. Vandaar dat de sector een beroep doet op de Franse Staat om de voorgenomen hervorming van het systeem van landbouwverzekeringen met spoed af te ronden. Naast de mogelijkheid de subsidies te verhogen om de kosten van verzekeringen te verlagen is er ook het voorstel van Groupama (dateert uit 2020) om een pool te creëren van mede-herverzekeraars om de risico's beter te spreiden.
Multi stakeholder aanpak
De agrarische vakbonden drongen er bij de Franse overheid op aan om naast financiële steun ook zo snel mogelijk sociale en fiscale maatregelen te nemen. Op 12 april j.l. vond een interministeriële bijeenkomst plaats met vertegenwoordigers van de verschillende landbouwsectoren, verzekeraars (waaronder het agrarische sociale verzekeringsfonds MSA) en bankiers om een gezamenlijke aanpak te bepalen. Dit plan wordt op dit moment verder uitgewerkt.
1 miljard Euro extra voor solidariteitsfonds
De zorgen bij getroffen boeren en sectoren zijn heel groot, en het ongeduld daarmee ook. De overheid heeft tijd nodig om de maatregelen goed uit te werken, maar intussen moeten ze ook de gemoederen tot rust brengen. Afgelopen weekend bracht premier Castex naar buiten dat er een solidariteitsfonds zal worden gecreëerd van 1 miljard euro, voor meerjarige steun aan getroffen sectoren. De bedoeling is om hiermee de betreffende sectoren ook klimaatbestendiger te maken. Het betreft dus ook structurele aanpassing op bedrijven. Ook de details hiervan moeten nog worden uitgewerkt.