Gekoeld agrotransport Addis Abeba – Djibouti
Een consortium van Nederlandse bedrijven, Flying Swans, is actief in Ethiopië. Inzet is om gekoeld vervoer van groenten en fruit per trein op gang te brengen van het Ethiopische achterland naar Addis Abeba naar de haven in Djibouti. Dit vraagt forse investeringen, bijvoorbeeld in de bouw van koelcentra en overslagterminals.
In Ethiopië wordt gepionierd met een integrale aanpak door private partners met als doel ontwikkeling van agroketens. Het Nederlandse consortium Flying Swans zet in op het vergroten van agrarische (vers)productie in Ethiopië, koellogistiek via het spoor naar Djibouti en efficiënte afhandeling in de haven van Djibouti. Dit zal grote impact hebben op alle schakels in de keten en een belangrijke bijdrage leveren aan de Nederlandse hulp- en handelsagenda.
Voedselzekerheid en werkgelegenheid
De ontwikkeling van de tuinbouwsector in Ethiopië is van groot belang voor de economische ontwikkeling, voedselzekerheid en werkgelegenheid in het land. De sector bestaat momenteel uit veel kleine bedrijven met een lage opbrengst, de infrastructuur is slecht en de afzetmarkten zijn moeilijk bereikbaar.
De integrale aanpak van Flying Swans waarbij private partijen vanaf het allereerste begin van een project samenwerken, werpt momenteel zijn vruchten af. Grote marktpartijen als Frugi Venta, Boskalis en Port of Rotterdam werken samen om een beweging in de hele keten tot stand te brengen.
Vanuit de Nederlandse sectoren tuinbouw, water en logistiek wordt ook de noodzaak gevoeld om meer samen te werken om internationaal marktleider te blijven. Daarbij wordt gebruikgemaakt van ervaringen met de ontwikkeling van agrologistieke corridors, zoals de Greenports in Nederland.
Landbouw Ethiopië is niet concurrerend
Momenteel zijn verse producten uit Ethiopië niet concurrerend in de internationale markt; de volumes zijn klein en de transportkosten hoog. Investeringen in de koelketen, gekoppeld aan de onlangs geopende spoorweg van Ethiopië naar Djibouti kunnen dit verbeteren.
Onlangs is het laatste stukje van de spoorweg van Addis Abeba naar Djibouti officieel geopend. Daarmee wordt de transporttijd van verse producten verkort van drie dagen naar 12 uur! Dit zal leiden tot meer investeringen in Ethiopië en dus meer buitenlandse valuta die het land nodig heeft. Door dit samen te brengen met de behoeften van Djibouti, namelijk een concurrerende haven op de container ‘snelweg’ tussen China en Europa, kan Djibouti, met Ethiopië als klant, profiteren van verhoogde overslag en doorvoer in de haven.
Verlaging transportkosten
Transportkosten worden gehalveerd als verse producten snel kunnen worden overgeslagen van spoor naar schip en lege containers vervolgens worden gevuld met importgoederen. Voor Nederland biedt deze aanpak kansen om groenten en fruit te importeren uit Ethiopië, op meer export van versproducten waaronder bloemen en ook op investeringen in koellogistiek en havenontwikkeling.
Samenwerking Nederland-Ethiopië
Al is Nederland niet de grootste speler in havenontwikkeling, infrastructuur en landbouwontwikkeling, toch zijn op hoog niveau afspraken gemaakt met stakeholders in Ethiopië en Djibouti. Zowel met nationale overheden als marktpartijen. De integrale aanpak is een belangrijk voordeel van Nederland en wordt enorm gewaardeerd, vooral in Ethiopië, waar een spoorlijn is gebouwd door Chinese investeerders.
Die lijn wordt pas echt rendabel als de trein ook wordt gebruikt voor goederenvervoer, bijvoorbeeld van agrarische producten. Hierdoor kan de landbouwproductie toenemen en zullen producten concurrerend worden, omdat de transportkosten worden gehalveerd: er rijden geen lege containers terug naar de haven, maar deze worden gevuld met verse producten uit Ethiopië. Daarnaast behelst de integrale aanpak ook het scheppen van banen in de landbouw, verwerking en overslag.
Dit vereist inzet op meerdere terreinen:
- verhoging van de productie van groente en fruit van voldoende kwaliteit in Ethiopië,
- ontwikkeling van een koelcentrum in de buurt van de hoofdstad om producten te verzamelen en gekoeld op te slaan,
- investeringen in de bestaande spoorlijn Addis-Djibouti om het transport van koelcontainers mogelijk te maken,
- ontwikkeling van een terminal in de haven van Djibouti om verse producten snel over te slaan van spoor naar schip.
Rol van de overheid
Dat een consortium van private partijen niet alleen kan opereren in landen als Ethiopië en Djibouti is duidelijk. Overheden zijn sterk vertegenwoordigd in de economie en moeten worden betrokken om een project kans van slagen te bieden. Government-to-government relaties zijn in Afrika vaak de spil van ketenontwikkeling. Ambassades spelen hierbij een belangrijke rol en ook in Den Haag werken de ministeries van Buitenlandse Zaken en Economische Zaken (inclusief) samen. Het ministerie van Economische zaken fungeert als founding father van het consortium en denkt mee over de verschillende aspecten van het project.
Veel uitdagingen
Het project kent veel uitdagingen. Ten eerste de coördinatie aan Nederlandse kant. Het hangt van de gezamenlijke inzet van de betrokken partijen af of het project daadwerkelijk de BV Nederland kan vertegenwoordigen. Het is een uitdaging om een aanpak te ontwikkelen waarvan alle partijen profijt hebben. Er is geen blauwdruk voor de Flying Swans-aanpak, het gaat om maatwerk, passend bij de omstandigheden in de regio.
Ook de financiering is een grote uitdaging. Er is geen kant-en-klare financiering voorhanden. Hier is een rol weggelegd voor de Nederlandse overheid. Op de derde plaats is uiteraard de politieke en economische situatie in Ethiopië van belang. Voor het slagen van de doelen van het consortium is stabiliteit randvoorwaarde.
Landbouwteam Ethiopië
Maart 2017