Klimaatadaptie noodzaak voor Egypte

Klimaatverandering vermindert de landbouwproductie mondiaal naar verwachting met 10 tot 15%. Voor Egypte, dat al voor 60% van de voedselbehoeften afhankelijk is van import, betekent dit een grote tegenslag voor de voedselzekerheid. De verwachte opbrengstdaling is een gevolg van veranderende neerslagpatronen en hogere temperaturen. De lengte van het teeltseizoen wordt bekort door toegenomen waterstress en suboptimale groeitemperaturen.

Minder water voor landbouw

Ongeveer 80% van het voor Egypte beschikbare Nijlwater wordt gebruikt voor agrarische productie. Dat aandeel neemt komende 20 jaar af naar circa 35%. Door de sterke bevolkingsgroei neemt de bevolking in dezelfde periode met 50 miljoen toe tot 150 miljoen. De landbouwsector staat daarom voor een enorme uitdaging om het huidige niveau van voedselzekerheid te handhaven.

Bouw stuwdam in Ethiopië

In de nabije toekomst dient zich nog een aantal bedreigingen aan. De bouw van de Grand Ethiopean Renaissance Dam (GERD) in Ethiopië zal naar verwachting de irrigatielandbouw in Sudan sterk bevorderen waardoor minder water voor de Egyptische landbouw beschikbaar is. De concurrentie om het Nijlwater neemt ook toe, omdat de bevolking in het stroomgebied van de Witte en Blauwe Nijl de komende decennia aanzienlijk zal groeien.

Verduurzaming

Tegen deze achtergrond is klimaatadaptatie als benadering voor de modernisering en verduurzaming van de landbouwsector een van de weinige opties om de voedselzekerheid veilig te stellen. Efficiënt gebruik van het beschikbare water heeft daarbij topprioriteit.

Het grondeigendom in de Egyptische traditionele landbouw is versnipperd en vooral gericht op zelfvoorziening. Het zal een hele uitdaging zijn om deze sector mee te krijgen in de nieuwe ontwikkelingen.

Beleid en techniek

CSA als benadering om de landbouwproductie duurzamer en beter bestand te maken voor een verminderd aanbod van water moet langs de lijnen van beleid en techniek worden toegepast. Klimaatadaptatie van de landbouwsector en in algemene zin de herstructurering van de productie om met minder water meer te produceren, vergen grote investeringen. Identificatie van mogelijke internationale klimaatfondsen is daarom een belangrijke component van het CSA-beleid.

Megaprojecten

Egypte heeft het klimaatakkoord van Parijs getekend en is binnen de internationale klimaatfora erg actief. Ook in eigen land worden maatregelen genomen. De regering heeft twee megaprojecten gelanceerd: ontwikkeling van de bedekte teelt en reclamatie van woestijngronden.

Tal van initiatieven worden genomen om het areaal aan kassen te vergroten. De Arab Organization for Industrialization ontwikkelt zich tot een expertisecentrum voor de bedekte teelt. Zij beschikt nu over kassen met lowtech, midtech en hightech productieomstandigheden, waarbij de hightech is geleverd door Nederlandse kassenbouwers. De teeltbegeleiding wordt verzorgd door Delphy. Het succes van de Nederlandse kas heeft geleid tot het besluit om komende maanden nog vijf hectare extra te realiseren. Met deze bedekte teelten maakt Egypte serieus werk van waterbesparing in de landbouw.

Bedekte teelt in woestijn

Tegelijkertijd voert een Nederlands consortium onder leiding van NAFTC-Afrika, een haalbaarheidsstudie uit voor bedekte teelt in woestijngebieden waar met behulp van grondwater nieuw landbouwareaal wordt ontwikkeld. Parallel aan deze studie maakt het consortium, in opdracht van de Land Reclamation Company REEF, een masterplan voor de ontwikkeling van deze nieuwe landbouwgebieden.

Een andere interessante ontwikkeling is de gecombineerde aanpak van het Zilt Proefbedrijf Texel en Delphy om in samenwerking met de Egyptische private sector verspreid over het land proefvelden voor zilte landbouw aan te leggen.

Bijdrage van Nederland

Egypte is zich er bewust van dat waterefficiëntie en voedselzekerheid de grote uitdagingen zijn voor de komende decennia. Het land kent hier hoge prioriteit aan toe. De relaties met de Nederlandse landbouwsector zijn van oudsher uitstekend. Dat heeft ertoe geleid dat Nederland actief is in een aantal projecten.

De mogelijkheden om verder bij te dragen aan de landbouwontwikkeling van Egypte zijn ongekend. Egypte kiest hierbij voor een integrale aanpak. Dat blijkt onder meer uit het feit dat nu ook biologische bestrijding van ziekten en plagen hoog op de agenda staat. Ook op dit terrein heeft Nederland veel kennis te bieden.

Verliezen na de oogst

De hierboven geschetste ontwikkelingen, hoe belangrijk ook, zijn gericht op productie, op de zogeheten preharvest-processen. In de discussie over voedselveiligheid mag niet vergeten worden dat er in de postharvest-processen nog heel veel winst te behalen is. In Egypte gaat circa 50% van de oogst verloren voordat het de markt bereikt. Veiligstelling van de voedselzekerheid en behoud van de productiecapaciteit tegen de achtergrond van waterschaarste, vraagt daarom om een integrale aanpak.

Consultatie in Den Haag

Begin december wordt in Den Haag een Egyptisch-Nederlandse Expert Consultatie gehouden over climate smart agriculture (CSA), specifiek gericht op de Egyptische situatie en mogelijke samenwerking op dit terrein.

Landbouwteam Egypte

Oktober 2017