Startups innoveren Duitse landbouw – Deel II: Wetenschap & overheid
Vanuit de wetenschap is er steeds meer betrokkenheid op startupgebied in Duitsland. Duitse universiteiten, hogescholen en onderzoeksinstellingen nemen actief deel aan de groeiende startupcultuur.
Een voorbeeld van samenwerking tussen bedrijfsleven en wetenschap is het UnternehmerTUM, een samenwerkingsverband met de Technische Universiteit München. Hier worden startups vanaf het ontstaan van een idee tot aan de groeifase begeleid. Dit platform organiseert workshops voor internationale startups die de Duitse markt willen betreden. Een ander voorbeeld is de Südniedersachsen Innovation Campus (SNIC) accelerator met een focus op life-sciences die intensief samenwerkt met de agrarisch georiënteerde Georg-August Universität uit Göttingen. Veel andere universiteiten en onderzoeksinstellingen zijn eveneens actief op het gebied van (agri-food) startups, zoals de TU Berlin, Universiteit Hohenheim en het Leibnitz institut für Agrartechnik und Bioökonomie. Ook deze partijen zijn interessant voor Nederlandse agri-food startups om een internationaal netwerk op te bouwen (houd de events in de gaten) en internationaal talent te scouten. Onderaan het artikel vindt u links naar hun programma’s.
Innovatie in de praktijk: Schlossgut Alt Madlitz
Dat innovatie in de landbouw niet alleen achter een bureau of in een laboratorium plaatsvindt, moge duidelijk zijn. Een uur ten oosten van Berlijn bevindt zich een bedrijf dat dit ook ingezien heeft, Schlossgut Alt Madlitz. Dit agrarische bedrijf richt zich naast akkerbouw, recreatie, en toerisme ook op innovatie in de landbouwsector. Hier staan de thema’s bodemkwaliteit en circulaire landbouw centraal.
Eigenaar Benedikt Bösel heeft zelf veel ervaring opgedaan in de Agtech startupsector, toen hij bij een investeringsbedrijf werkte. Naast boer, is hij ook startupmentor bij het Agro Innovation Lab en voorzitter van het Agtech platfrom bij het Bundesverband Deutsche Startups e.V. Toen hij eind 2016 het familiebedrijf van zijn ouders overnam zag hij direct in dat de sleutel tot succesvolle aanpassing aan de wisselende weersomstandigheden op het gebied van innovatie lag. Alleen op deze manier was het mogelijk de bodemvruchtbaarheid in zijn regio met veel zandige grond te verbeteren. Vandaag de dag stelt het bedrijf kosteloos testvelden en bureauruimte beschikbaar aan startups en onderzoeksinstellingen om studies uit te voeren en nieuwe innovaties te testen in het veld. Op deze manier komt het bedrijf tegemoet in de wens van startups om hun technologieën te testen in de praktijk. De nieuwe inzichten kunnen vervolgens gebruikt worden om de innovatie toepasbaarder te maken voor de sector. Daarnaast ontwikkelt en test Schlossgut Alt Madlitz ook innovatieve, multifunctionele systemen met betrekking tot kringlooplandbouw.
Een van de voorbeelden van deze samenwerking is Seedforward, een startup die een biologische coating voor zaadgoed ontwikkeld heeft dat de waterabsorptie, de wortelgroei en de weerbaarheid van de plant versterkt. Dit bedrijf heeft haar product onder verschillende omstandigheden kunnen testen bij Alt Madlitz. Een andere samenwerking is een onderzoek naar bodemkwaliteit van 5 studenten van de Wageningen Universiteit. Een waardevolle, praktische leerervaring voor de studenten aan de ene kant, en nieuwe toepasbare inzichten voor het bedrijf aan de andere kant. Beiden mooie voorbeelden van hoe grensoverschrijdende samenwerking kan bijdragen aan innovatie in de landbouw. Voor Nederlandse startups kan Alt Madlitz interessant zijn vanwege de schaalgrootte (2000 ha), de nutrientarme zandbodem en de extreme weersomstandigheden. Ook kan het een goede eerste stap zijn om een nieuw netwerk op te bouwen binnen de Duitse Agtech sector.
Zie de website onderaan het artikel voor meer informatie over zowel Seedforward als Alt Madlitz en wat zij eventueel voor u kunnen betekenen.
Er zijn in Duitsland ook verschillende brancheorganisaties die startups een stem geven binnen politiek, overheid en bedrijfsleven. Ook verschaffen zij informatie over wet- en regelgeving en subsidieprogramma’s en kunnen zij fungeren als eerste aanspreekpunt tussen startups, bedrijven, investeerders en politiek. Deze organisaties hebben veel kennis in huis over in welke regio, bij welke bedrijven of investeerders startups het beste kunnen aankloppen. Voorbeelden van deze brancheorganisaties zijn het Bundesverband Deutsche Startups (met een speciaal Agtech & Foodtech platform), Crowdfoods (ook agri-food specifiek), Bitkom en Startup Germany e.V.
Subsidie & obstakels
De nationale en regionale overheden in Duitsland hebben verschillende subsidieprogramma’s voor startups. Om in aanmerking te komen voor een subsidieprogramma, dient een startup geregistreerd te staan in Duitsland. Via de Förderdatenbank kan vervolgens gekeken worden welke subsidies interessant kunnen zijn. Het online portal Gründerberater (zie de website onderaan het artikel) adviseert beginnende ondernemers door een subsidiecheck uit te voeren om te kijken welke landelijke of regionale Duitse subsidies het best bij de doelen van het bedrijf passen. Het Duitse Ministerie van Voedsel & Landbouw (BMEL) heeft naast bestaande subsidieprogramma’s ook aangekondigd tot 2022 zestig miljoen euro beschikbaar te stellen voor de aanleg en ontwikkeling van zogenoemde ‘digitale testvelden’ die een nieuwe impuls moeten geven aan de digitalisering van de landbouw. Deze proeftuinen zijn een mooie kans voor startups om hun innovaties in de praktijk te testen en hun netwerk binnen de sector uit te breiden.
Naast Duitse initiatieven, kan het voor de Nederlandse startupsector ook interessant zijn om deel te nemen aan initiatieven die vanuit Europa georganiseerd worden. Voorbeelden hiervan zijn IoFF 2020 (Internet of Food & Farm 2020), Horizon 2020 en het European Rural Development Fund (ERDF). Ook zijn er initiatieven vanuit Nederlandse organisaties zoals RVO, Startlife Wageningen, Dutch Basecamp, Startupdelta en Netherlands Space Office. Zie voor meer informatie de websites onderaan het artikel.
Té bureaucratisch
Veelgehoorde problemen met betrekking tot de digitale ontwikkeling van de agrosector zijn het té bureaucratische systeem in Duitsland en het gebrek aan risicokapitaal. Agtech en Foodtech startups hebben vaak een minder snelle return on investment dan andere (digitale) startups, waardoor investeerders ze nog te vaak links laten liggen. Ook is de beschikbare kennis en expertise vaak nog te verspreid. Duitsland is een groot land en men ziet dat sommige deelstaten nog vaak hun eigen programma voeren, al wordt er wel steeds de verbinding opgezocht. Instanties, bedrijven en overheden weten elkaar steeds beter te vinden om digitalisering in de sector te bevorderen. Ook interessant is dat de eindgebruiker en innovator elkaar nog niet altijd goed weten te vinden. Vaak wordt er een oplossing, dienst of product ontwikkeld die niet past bij de problemen die boerenbedrijven ondervinden. Initiatieven vanuit DLG en zoals dat van Schlossgut Alt Madlitz proberen dit te verbeteren door startups direct in contact te brengen met de boerenwerkelijkheid. De agrarische media organiseren netwerk- en discussiebijeenkomsten om crossover samenwerking te bevorderen.
Universiteiten/onderzoeksinstellingen actief op startupgebied
- UnternehmerTUM München
- Universiteit Göttingen/SNIC accelerator
- Universiteit Hohenheim, Startup garage Hohenheim
- TU Berlin
- TU Dresden
- Leibnitz institut für Agrartechnik und Bioökonomie
Brancheorganisaties
- Bundesverband Deutsche Startups (Agtech)
- Bundesverband Deutsche Startups (Foodtech)
- Startup Germany e.V.
- Crowdfoods