Ga direct naar inhoud

Opvallende trends in Duitse voedselketen

Nieuwsbericht | 28-09-2016 | 15:44

In de voedselverwerkende industrie in Duitsland is een aantal opvallende trends waarneembaar. De bedrijven spelen in op het veranderende consumentengedrag. Vleesvervangers, gemaksvoeding en voedselverspilling zijn belangrijke items. Dit artikel beschrijft de koerswijzigingen in de Duitse voedselketen.

De voedingsindustrie is een belangrijke sector in Duitsland met een omzet van ruim €180 miljard en rond 600.000 medewerkers. Het aandeel traditionele familiebedrijven is groot. In de laatste jaren is de vraag naar regionaal geproduceerde en biologische producten toegenomen.

Dit artikel licht enkele ontwikkelingen toe die een innovatieve component kennen: de toename van vleesvervangers, de groeiende aandacht voor voedselverspilling, moderne communicatie over levensmiddelen aan de consument en convenience producten.

De Bondsregering heeft een nationaal actieplan gelanceerd onder de naam IN FORM om zowel gezonde voeding als beweging te bevorderen. De website van het initiatief beschrijft onder andere verschillende voedselapps en uitgebreide informatie over voeding met uitleg over de verschillende standpunten en risico’s van bijvoorbeeld een veganistisch of vegetarisch dieet.

Vleesvervangers winnen aan belang

De discussie over vleesproductie wordt in Duitsland intensief gevoerd. Discussiethema’s zijn de toekomst van de grootschalige vleesproductie, dierwelzijn, CO2-uitstoot, voedselzekerheid en gezonde voeding.

Een paar voorbeelden. Anton Hofreiter, fractievoorzitter van de Grüne partij, heeft afgelopen zomer in aanwezigheid van minister Peter Altmaier (CDU) zijn boek Fleischfabrik Deutschland gepresenteerd. Beide politici benadrukten voorstander te zijn van het eten van vlees, maar dat een gebalanceerd dieet met een alternatief voor vlees en innovaties in de vleesproductie van groot belang zijn, gezien de groeiende wereldbevolking en de impact op het milieu.

De Duitse wetenschappelijke vereniging voor voeding (DGE) wijst op gezondheidsrisico’s bij een veganistisch dieet op lange termijn. Volgens een recent onderzoek van het Bundesinstitut für Risikobewertung (Duits overheidsinstituut voor onder andere voedselveiligheid) hebben consumenten met een veganistisch of vegetarisch dieet juist een bewustere omgang met voeding en meer kennis over gezonde voeding.

De jaarlijkse vleesconsumptie per inwoner ligt in Duitsland met ruim 80 kilo op het niveau van het Europese gemiddelde, waarbij varkensvlees en kippenvlees het grootste aandeel hebben. De Duitse consument eet echter steeds minder vlees, er is sprake van een afname met 1,4% per jaar. Duurzame productiemethoden, gezondheid, dierwelzijn en vertrouwen in voedselkwaliteit spelen een belangrijke rol bij het koopgedrag van de consument. De levensmiddelenindustrie speelt in op deze veranderende, veeleisende en kritische consument. Binnen die ontwikkeling is ook de vraag naar biologisch geproduceerd voedsel gegroeid.

De afzet in de vleeswaren- en worstmarkt daalt per jaar met circa 2% terwijl de markt voor vegetarische producten tussen 2010 en 2016 met 553% is toegenomen. Ook hier zijn gezondheid en duurzaamheid belangrijke aspecten. Grote traditionele vleesproducenten veroveren sinds enkele jaren de markt voor vleesvervangers. De familiebedrijven Rügenwalder Mühle en Wiesenhof hebben bijvoorbeeld op deze trend ingespeeld en zijn zeer succesvol met de afzet van vegetarische en veganistische vleeswaren. De verkoop van veganistische producten in de Duitse retail nam in 2015 met 76% toe. Men introduceert regelmatig nieuwe concepten voor de presentatie en verkoop van vegetarische producten.

Apps tegen voedselverspilling

Elk jaar wordt in Duitsland 11 miljoen ton aan voedsel weggegooid. De Bondsregering besteedt veel aandacht aan het tegengaan van voedselverspilling, die neerkomt op 80 kilo voedsel per persoon per jaar. Onder de titel “Zu gut für die Tonne” zet het Duitse ministerie van Voedsel en Landbouw (BMEL) zich in met een informatiecampagne tegen het weggooien van levensmiddelen. Daarmee moet het bewustzijn voor de waardering van levensmiddelen in de hele voedselketen worden vergroot. Want wat men waardeert, wordt niet zo maar weggegooid.

In het initiatief “Zu gut für die Tonne” worden voortdurend innovatieve oplossingen tegen voedselverspilling gepresenteerd. Zo zijn in een app recepten te vinden voor levensmiddelenresten. Sinds kort kan men in aangesloten restaurants een duurzaam geproduceerde box krijgen om overgebleven voedsel mee naar huis te nemen.

Ook consumenten vragen meer duurzaamheid, zowel bij de productie als bij de consumptie van levensmiddelen. De startup FoodLoop heeft een app ontwikkeld om voedselverspilling te vermijden. In de app kan de retail via de streepjescode levensmiddelen registreren en via het systeem een korting geven voor producten die bijna over de houdbaarheidsdatum zijn. De consument kan een individueel zoekprofiel aanmaken en zo aangeven in welke levensmiddelen hij geïnteresseerd is en waar hij die wil kopen. Vervolgens wordt hij daarover gericht geïnformeerd.

Transparantie in voedselsector

Consumenten zijn steeds bewuster van gezondheidsaspecten en willen meer over de ingrediënten van een product weten. Het succes van de Duitse website www.codecheck.info bewijst de belangstelling van consumenten voor dat thema. De website informeert welke ongezonde ingrediënten het product bevat, waaronder vet, suiker en zout.

Ook de oorsprong van de producten is voor de Duitse consument zeer belangrijk. Vandaar het enorme succes van regionale producten. De levensmiddelenindustrie speelt hierop in door uitgebreid informatie te verstrekken over de hele productieketen via geavanceerde digitale technieken.

Fresh Convenience

Het marktaandeel van Fresh Convenience in Duitsland en Nederland en andere buurlanden loopt sterk uiteen. Nederland is koploper in Europa, een derde van het groenteaanbod is vers gesneden. In Duitsland bedraagt dit aandeel slechts 3,7%. Bovendien is het aanbod eenzijdig en beperkt. Ondanks het lage aandeel op de Duitse markt zijn er wel groeimogelijkheden voor deze producten. Dat is ook de conclusie van het marktrapport over Fresh Convenience in Duitsland van het ministerie van EZ en Groentenfruithuis.

In Duitsland zit wel een stijgende lijn in het marktaandeel Fresh Convenience, terwijl de markt in Nederland bijna verzadigd lijkt. Volgens de studie laat het verschil in aandeel van vers gesneden groente en fruit in Duitsland in vergelijking met haar buurlanden zich verklaren door verschillen in consumptiepatroon en het eenzijdige aanbod in de supermarkten. Vergeleken met Nederland wordt in Duitsland bijvoorbeeld meer salade gegeten, maar minder soepen en wokgerechten. Dit is ook terug te zien in het aanbod Fresh Convenience in de supermarkt, dat voornamelijk bestaat uit vers gesneden sla. In het rapport komt ook naar voren, dat vers gesneden sla vooral wordt geconsumeerd door jonge alleenstaanden, tweepersoonshuishoudens en families. Vers gesneden groenten worden vooral gekocht door tweeverdieners.

De belangrijkste resultaten uit het marktrapport zijn:

  • Het vertrouwen van Duitse consumenten in de veiligheid en de kwaliteit van de Fresh Convenience producten is laag, vooral als het gaat om voorverpakte producten als gesneden sla. De consument heeft meer vertrouwen in fruit dat vers in de supermarkt wordt gesneden.
  • De consument is niet overtuigd van de meerwaarde van vers gesneden groente en fruit in vergelijking met ongesneden groente en fruit. Fresh convenience wordt wel gezien als makkelijker, maar niet als tijdsbesparing.
  • Fresh convenience producten hebben in Duitsland een minder goed imago. Volgens het onderzoek willen consumenten in Duitsland tegenover vrienden liever niet toegeven dat ze verse convenience producten gebruiken.
  • Het aanbod en de presentatie van vers gesneden groente en fruit in Duitse supermarkten zijn  aan verbetering toe.
  • De studie geeft aanbevelingen voor een betere voorlichting aan de consument over fresh convenience. Hierbij is het van belang de voordelen van vers gesneden producten toe te lichten, zoals gemak, tijdsbesparing en minder voedselafval. Een imago campagne, die ook de kwaliteit van de producten benadrukt, zou dit kunnen ondersteunen.

Meer informatie over innovatie in de Duitse levensmiddelensector: