Duitsland? Zuivelland!

Duitsland wordt door vele Nederlanders niet direct als een groot zuivelland gezien. Toch is de melkveehouderij één van de grootste sectoren binnen de Duitse landbouw, en produceert het land zo’n 32,4 miljoen ton melk per jaar. Hoe zit de zuivelsector bij onze Oosterburen in elkaar, en is deze te vergelijken met die van Nederland?

Duitse zuivelsector

In Duitsland zijn er zo’n 75.000 melkveehouders actief met in totaal 4,3 miljoen melkkoeien en een landelijk gemiddelde van 57 runderen per bedrijf. De verschillen tussen de deelstaten zijn groot, waarbij de grote bedrijven in de oostelijke deelstaten zijn te vinden. Beieren, één van de grootste zuivelproducenten van Duitsland, kenmerkt zich vooral door kleinschaligheid.

De totale melkproductie is zo’n 32,4 miljoen ton per jaar (2014), waarvan een kleine 60 procent afkomstig is uit de deelstaten Beieren en Nedersaksen. De waarde van de totale melkgift in 2014 was €11,7 miljard. De gemiddelde melkgift ligt op ongeveer 7.400 kilo per jaar, zo’n 22 liter per dag. Hiermee is de melkveehouderij één van de grootste sectoren binnen de landbouw in Duitsland.

De verwerking van de melk vindt plaats in 149 melkfabrieken, waarvan twee derde in coöperatieve en een derde in private handen is. In 2014 was de geschatte jaaromzet €26,4 miljard. De sector biedt hiermee werkgelegenheid aan zo’n 34.000 werknemers en is daarmee één van de grootste werkgevers binnen de levensmiddelenindustrie.

Handel

Van de melkproducten is nagenoeg 50 procent voor de export bestemd. Duitsland importeert zo’n 10 miljoen ton aan zuivelproducten, vooral kaas en boter uit Nederland (en Frankrijk). Daarmee is Duitsland, met uitzondering van boter, voor zuivelproducten netto-exporteur.

Afschaffing melkquota

Na dertig jaar zijn op 1 april 2015 de Europese melkquota afgeschaft. Daardoor zijn er vanaf die datum geen beperkingen meer aan de hoeveelheid melk die melkveehouders mogen produceren. De Duitse zuivelsector staat daar, net als de Nederlandse, positief tegenover. Het biedt een kans om in te spelen op de groeiende internationale vraag naar zuivel. De Duitse zuivelsector wil concurreren op de wereldmarkt met producten van hoge kwaliteit, waarbij veiligheid en duurzaamheid centraal staan. Daarom zet de Duitse zuivelsector in op een verantwoorde groei, met oog voor milieuaspecten en dierenwelzijn.

De Duitse minister van Voedsel en Landbouw, Christian Schmidt, heeft de afschaffing van het Europese melkquota-systeem gesteund. Het beleid van de minister is er op gericht om door middel van een verantwoorde groei van de zuivelsector te kunnen komen tot een marktgerichte, duurzame (inclusief dierenwelzijn) en grondgebonden melkveehouderij, die kan concurreren op de wereldmarkt. In het marktgerichte beleid past geen ingrijpen vanuit de overheid en minister Schmidt is dan ook tegen een Europese interventiemaatregel voor melk.

Duitse boerenbond

De Duitse boerenbond (DBV) steunt de inzet van minister Schmidt om te komen tot een marktgerichte zuivelsector. De inzet van instrumenten die ingrijpen in een vrije markt, zoals een melkquotum, steunt DBV dan ook niet. Een productieplafond wijst DBV af omdat dit positieve ontwikkelingen binnen de gehele zuivelsector zou remmen en omdat het doen van investeringen juist tegenwerkt. Daarnaast wordt hiermee de ondernemersvrijheid van de boeren ondermijnd.

De koepelorganisaties van de coöperaties en verwerkende industrie in de landbouw, de Deutsche Raiffeisenverband (DRV):, heeft de omslag naar een marktgerichtere zuivelsector altijd begroet. Nu het melkquotum is afgeschaft kunnen de discussies over elke vorm van marktingrijpen of productieplafonds definitief stoppen. Alleen door de markt zijn werk te laten doen kan de melkprijs zich stabiliseren, zeker voor de langere termijn.

Dit artikel is ook gepubliceerd op de blog van www.milkstory.nl