Glastuinbouw: in Duitsland een niche met kansen

Nieuwsbericht | 15-10-2015 | 14:20

Glastuinbouw maakt 1 procent van de oppervlakte voor groenteteelt in Duitsland uit. De trend naar regionale producten biedt kansen voor Nederlands bedrijfsleven.

Klein aandeel tuinbouw onder glas of plastic

In Duitsland is glastuinbouw een niche. In totaal vindt in Duitsland op circa. 115.000 hectare vollegronds groenteteelt plaats. In 2014 werd er onder plastic of in glazen kassen op bijna 1.300 hectare groente geteeld. Het teeltareaal van de glastuinbouw is de afgelopen jaren stabiel gebeleven. De bedekte teelt onder glas of plastic in Duitsland is bovendien kleinschalig. In dit artikel kijken we vooral naar de glastuinbouw.

Deelstaten met hoger aandeel glastuinbouw

De deelstaat Baden-Württemberg heeft met ongeveer 450 hectare het grootste oppervlakte-aandeel glastuinbouw. Ook in Noordrijn-Westfalen is glastuinbouw van omvang te vinden, vooral in de regio Niederrhein. Daar bevindt zich het tuinbouw-cluster Agrobusiness Niederrhein, vlak over de grens bij Venlo.

Kansen voor de glastuinbouw

Ondanks de kleine omvang van de glastuinbouw zijn er wel degelijk kansen voor Nederlands bedrijfsleven. De Duitse levensmiddelenmarkt wordt gedomineerd door vier grote supermarktketens, die samen een marktaandeel van bijna 85% hebben. Supermarkten willen voor verse groente en fruit, die onder hun huismerken worden verkocht,met vaste lokale producenten samenwerken. Voor groente uit Duitsland betalen de supermarkten vaak iets meer dan voor buitenlandse producten. Bovendien is uit diverse onderzoeken gebleken dat consumenten voor regionale producten nog iets meer willen betalen dan voor Duits of buitenlands groente en fruit.

Local for local

De trend naar regionaal geproduceerde verse producten voor de regionale markt (local for local) biedt mogelijkheden voor Nederlandse telers en kassenbouwers om met Duitse counterparts samen te werken. De bestaande kassen zijn bovendien verouderd, waardoor investeringen in nieuwe techniek nodig zijn om efficiënter en goedkoper te produceren. Nederlandse kennis en ervaring in de toelevering van equipment en op technologiegebied kunnen hiervoor oplossingen bieden.

Waarop moeten glastuinbouwondernemers in Duitsland letten?

Voor glazen kassen zijn er geen speciale bouwvoorschriften. Ze moeten voldoen aan de bouwvoorschriften voor ‘normale’ gebouwen. Dit kan ertoe leiden dat het bouwen van een kas in Duitsland duurder is dan in Nederland. Ook moet men er rekening mee houden dat de energiekosten hoger kunnen zijn. De opbouw van energieprijzen in Duitsland is complex. Een uitleg is te vinden in een brochure van het Duitse ministerie van Economische Zaken (zie onderstaande links).

Bij grootschalige kasprojecten wordt vaak gebruik gemaakt van restwarmte en andere subsidiemogelijkheden, zoals voor het creeëren van werkgelegenheid in economisch zwakker regio’s. Een voorbeeld hiervan is een vorig jaar geopend grootschalig kassencomplex van 20 hectare dat door een Nederlandse ondernemersgroep is gebouwd. Hier wordt restwarmte uit het nabijgelegen Agro-Chemie Park in Wittenberg ingezet. Met de geplande verdubbeling van het areaal wordt het toekomstig het grootste glastuinbouwcomplex in Duitsland.

Ondanks de hogere prijs die telers voor binnenlandse geproduceerde groente krijgen, blijft de prijsconcurrentie bij levensmiddelen in Duitsland erg hoog, waardoor de marges klein zijn. Daarnaast moet men er rekening mee houden dat lokale autoriteiten verschillende percepties over grootschalige glastuinbouw kunnen hebben. De regionale verschillen kunnen groot zijn. De gemiddelde oppervlakte van landbouwbedrijven in oostelijke deelstaten ligt bijvoorbeeld ver boven het landelijke gemiddelde van 33 hectare. Dit heeft te maken met de erfenis van de grote voormalig Oost-Duitse agro-staatsbedrijven en het redelijk flexibele beleid dat daar wordt gehanteerd.

Marktonderzoek

In 2011 heeft AgentschapNL (nu RVO) in samenwerking met het Landbouw Attaché Netwerk Berlijn een marktverkenning uitgevoerd, deze is te vinden onder onderstaande link. De marktverkenning geeft nog steeds een goede indruk van de glastuinbouwsector in Duitsland. Vanaf pagina 24 is een overzicht te vinden van de glastuinbouw in de verschillende deelstaten. Vanaf pagina 33 staan de belangrijkste spelers in de Duitse glastuinbouwsector vermeld. In een recenter onderzoek uit 2014 naar de trend van regionale procuctie (local voor local) van Wageningen UR komt Duitsland als een kansrijk land voor Nederlandse bedrijven naar voren.