Duitse consument steeds bewuster van klimaateffecten voedsel

De Duitse consument is zich steeds bewuster van de effecten van zijn dieetkeuzes op het klimaat. In 2022 zien voedselexperts klimaat en duurzaamheid zelfs als hét keuzecriterium voor consumenten. Het verklaart de voorkeur voor producten uit de eigen regio. Deze trend leidt tot inzet vanuit beleid, onderzoek en boeren om klimaateffecten van voedsel zichtbaar te maken, tot in de schappen van de supermarkt.

De landbouw wordt in het Duitse klimaatbeleid als belangrijke sector gezien om de CO₂-reductiedoelen te halen. Bijna 10% van het nationale CO₂-reductiedoel komt voor rekening van de agrarische sector. Tegelijkertijd is de landbouw ook een sector die als één van de eerste de effecten van klimaatverandering voelt. Afgelopen teeltseizoenen werden ook in Duitsland gekenmerkt door enorme droogte, met 2018 als recordjaar.

Recorddroogte in 2018: Kaart van Duitsland gekleurd naar droogteniveau in de bodemlaag 0-25cm. Geel: “ongewone droogte”, donkerrood: “extreemste droogte” ten opzichte van het meerjarengemiddelde.

Landbouwmaatregelen en verwachte CO₂-reductie in 2030 volgens de Duitse klimaatdoelstelling voor 2030:

1.   Bescherming van veengebieden (waterpeilverhoging en alternatieven voor turfsubstraten): 3-8,5 miljoen ton CO₂eq
2.   Vermindering van voedselverspilling: 3 tot 7,9 miljoen ton CO₂eq
3.   Vermindering van het stikstofoverschot: 1,9-7,5 miljoen ton CO₂eq
4.   Biogas uit dierlijke mest en reststoffen: 2-2,4 miljoen ton CO₂eq
5.   Behoud en verhoging van organisch stofgehalte in bouwland: 1-3 miljoen ton CO₂eq
6.   Verhoging van de energie-efficiëntie: 0,9-1,5 miljoen ton CO₂eq
7.   30% biologische landbouw in 2030: 0,4-1,2 miljoen ton CO₂eq
8.   Emissievermindering in de veehouderij: 0,3-1 miljoen ton CO₂eq

Bodemmonitoring

Met 2,5 miljard ton koolstof opgeslagen in landbouwbodems, is landbouw de belangrijkste ecologische koolstofopslag van Duitsland. Omdat koolstofopslag en -vastlegging in bodems belangrijk zijn voor het klimaatbeleid, heeft het Thünen Instituut een meetnet met 3.200 meetpunten opgezet. Op die locaties wordt de koolstofvoorraad in de bodem tot een diepte van 1 meter gemeten. In 2018 is de eerste meting afgerond, de tweede staat voor 2023-2027 gepland, waarna de eerste schattingen over de trends bekend zijn.

Koolstofvoorraad — De koolstofvoorraad (donker is veel, licht is weinig koolstof per hectare) in Duitse landbouwgronden op 3.200 meetpunten. De donkergekleurde meetpunten in het noordwesten wijzen op de veengronden van Nedersaksen.

Regeneratieve landbouw

Maatregelen uit de regeneratieve landbouw worden in toenemende mate door Duitse boeren en tuinders toegepast. Het idee om met slimme maatregelen zowel de eigen bodem te verbeteren als bij te dragen aan klimaatdoelen, is voor steeds meer boeren een aantrekkelijke optie. Ook gangbare boeren experimenteren met toepassingen uit de regeneratieve landbouw, zoals plantaardige bemesting, onderzaai en agroforestry.

Leden van het Nederlandse “PPS Agroforestry” op bezoek bij collega’s van het Deutsche Fachverband für Agroforstwirtschaft DeFAF. Agroforestry vergt nog aanpassingen in beleid en regelgeving, maar biedt nieuwe kansen voor klimaat en bedrijfsvoering.

Klim app — Inmiddels ruim 2.000 boeren werken met de Klim App. De voortgang op het eigen bedrijf is voor boeren goed te volgen, en dat is de basis voor betalingen voor koolstofvastlegging.

Financiering vanuit de keten

Volgens de Green Startup Monitor 2022 is bijna 1 op de 3 Duitse startups actief in duurzaamheid. Eén daar van is het in 2020 gestarte Berlijnse bedrijf Klim. Zij maken het boeren mogelijk om hun klimaatinzet te gelde te maken. De 30 medewerkers hebben in 2020 een systeem ontwikkeld waarmee ze methoden uit de regeneratieve landbouw willen introduceren. Belangrijke impuls daarvoor is dat boeren betaald worden voor hun klimaatpositieve effecten via een carbon credit- en labelsysteem. De carbon credits worden door grote Duitse spelers in de agrifoodketens gekocht.

Met een laagdrempelige app levert Klim een gereedschapskist met inpasbare maatregelen uit de regeneratieve landbouw. Inmiddels gebruiken ruim 2.000 gangbare en biologische boeren de app om een keuze te maken uit de maatregelen, de klimaateffecten inzichtelijk te maken en daar uiteindelijk voor betaald te krijgen. De gebruikers ontmoeten elkaar regelmatig om ervaringen uit te wisselen.

Klimaatlabel voor levensmiddelen

In de voedseltrends van 2022 staan klimaat en duurzaamheid bovenaan. Levensmiddelen met minder of geen negatief klimaateffect hebben de voorkeur bij consumenten. Het is dan ook belangrijk dat de klimaateffecten van een product langs de gehele keten bekend zijn. Van daaruit is de consument in beeld om direct via de productprijs voor de klimaatinzet van de producent te betalen.

De Universiteit van Göttingen onderzoekt de mogelijkheden voor een klimaatlabel voor de CO₂-voetafdruk van voedsel. Dit onderzoek betreft niet alleen de productcategorieën, maar ook de certificeerbaarheid van verschillende productiewijzen omdat juist die sterk binnen een productcategorie kunnen verschillen. Ook wordt gekeken naar de bereidheid van consumenten om een meerprijs te betalen. Naar verwachting vindt komende jaren een experiment plaats met klimaatlabels op producten in de supermarkten.

Contact

Landbouwteam Duitsland
Email: bln-lnv@minbuza.nl
Twitter: @AgriBerlijn

November 2022