Trends in Duitsland bieden kansen
Duitsland is de belangrijkste buitenlandse afzetmarkt voor Nederlandse kaas. Nederland heeft hier een stevige positie, maar ondervindt ook concurrentie van de in Duitsland geproduceerde kaas. De actuele consumptietrends zoals groeiende vraag naar kwaliteitsproducten, biologisch, out-of-home en gemaksproducten bieden kansen voor Nederlandse bedrijven.
De Duitse zuivelindustrie had in 2015 net als Nederland te maken met gestegen productie na het wegvallen van de melkquota, met een afgenomen vraag naar zuivel uit China en vanuit Rusland als gevolg van de boycot. Dalende prijzen voor melk waren het gevolg.
In 2014 lag de gemiddelde prijs rond 38 cent per kilo en in 2015 net onder de 30 cent. Prijzen voor kaas daalden eveneens en lagen in Duitsland vorig jaar 23 procent onder het niveau van 2014. De gemiddelde prijs voor een kilo kaas bedroeg in 2015 ongeveer 2,50 euro. Voor Duitsland, met een exportvolume van 1,16 miljoen ton in 2014 de grootste kaasexporteur van de EU, vormde de toegenomen prijsconcurrentie op de internationale markt vorig jaar een grote uitdaging.
Binnenlandse kaasproductie
Duitsland produceerde in 2014 in totaal 2,5 miljoen ton kaas. De deelstaat Beieren heeft met 900.000 ton het grootste aandeel in de Duitse kaasproductie. Niet alleen wat de kwantiteit betreft is Duitsland een groot productieland, ook gezien diversiteit van kaasproductie. In de 16 deelstaten worden 150 verschillende soorten kaas gemaakt. Vier grote zuivelproducenten domineren de markt: DMK Deutsches Milchkontor, Theo Müller, Arla Foods en FrieslandCampina.
| Positie | Zuivelbedrijf | Omzet in Duitsland in miljoen euro (2014) |
| 1 | DMK Deutsches Milchkontor | 3.180 |
| 2 | Molkereibetriebe van groep Theo Müller | 1.600* |
| 3 | Arla Foods | 1.550* |
| 4 |
FrieslandCampina |
1.370* |
| 5 | Hochwald Foods | 680 |
Gouda en Edammer kaas
Met productievolumes van 277.000 ton Gouda en 223.000 ton Edammer kaas is Duitsland de grootste producent van beide kaassoorten in Europa. Ter vergelijking: In Nederland, wordt jaarlijks ongeveer 250.000 ton Gouda en 14.500 ton Edammer kaas gemaakt.
In 2010 is aan deze twee kazen uit Nederland het Europese keurmerk Beschermde Geografische Aanduiding (BGA) toegekend. Gouda Holland en Edam Holland kunnen zich sinds dat jaar duidelijk onderscheiden van de Gouda en Edammer kaas uit Duitse productie.
Duitsland belangrijkste afzetmarkt
Ondanks de hoge eigen productie en de eigen export importeerde Duitsland 727.000 ton kaas in 2014, ter waarde van ongeveer 3,3 miljard euro. Met een belang van 35 procent in de Duitse kaasimport is Nederland de belangrijkste handelspartner. Van de totale Nederlandse kaasexport met een waarde van 3,4 miljard euro gaat 35 procent (1,24 miljard euro) naar Duitsland. Aan de andere kant importeerde Nederland in 2014 voor 445 miljoen euro kaas uit Duitsland.
Consumptie van kaas
In 2015 werd er in Duitsland gemiddeld 24 kilo kaas per persoon geconsumeerd. Ter vergelijking: in Nederland bedraagt de gemiddelde kaasconsumptie 20 kilo per persoon. De meeste levensmiddelen worden in Duitsland via grote supermarktketens verkocht die in heel Duitsland filialen hebben. Vier grote nationale ketens hebben samen een marktaandeel van 87%: Edeka (Edeka, Netto, Reichelt), Rewe (Rewe, Penny), Aldi (Nord en Süd) en de Schwarz-groep (Lidl, Kaufland). Op deze markt heerst sterke prijsconcurrentie, waardoor prijzen en marges voor levensmiddelen in Duitsland laag zijn.
Afzet in horeca
Kaas die in de horeca wordt gebruikt, wordt over het algemeen via de groothandel of Cash & Carry markten verkocht. De grotere horecabedrijven kopen kaas direct van de producent. De Beierse zuivelproducent Hochwald levert bijvoorbeeld kaas aan McDonalds in 31 landen.
Consumptietrends
Consumptietrend 1: Meer kwaliteitsbewustzijn
Voor de Duitse consument blijft de prijs een belangrijk aankoopargument. De laatste jaren zijn consumenten ook bereid meer te betalen voor kwaliteitsproducten. De consument let er bovendien sterker op of het product duurzaam geproduceerd is. Daarnaast speelt herkomst van het product een belangrijke rol; Duitse consumenten hebben groot vertrouwen in producten uit de eigen regio. De Duitse deelstaten en de supermarkten spelen hier met speciale regionale labels op in.Consumptietrend 2: Meer biologisch
Het marktaandeel van biologische zuivelproducten is in de afgelopen jaren sterk toegenomen, terwijl de eigen biologische productie vrijwel gelijk is gebleven. Dit maakt Duitsland de grootste afzetmarkt voor biologische producten in Europa. De afzet van biologische kaas liet afgelopen jaar een groeipercentage van 8% zien.Consumptietrend 3: Meer gemaksvoeding
Duitse consumenten hebben steeds minder tijd om thuis maaltijden te bereiden. Er wordt meer buitenshuis gegeten. Daarnaast wordt gemaksvoeding zoals verpakte voorgesneden kaas vaker gekocht. De groei van 2% van diepvriesproducten in 2015 past ook in deze trend. Dit segment is daarom ook interessant voor zuivelbedrijven.
Inspelen op trends
Hoewel de Duitse markt redelijk verzadigd is en het land zelf ook veel kaas produceert, liggen er mogelijkheden voor Nederlandse bedrijven, vooral als zij met hun producten, diensten of techniek op de consumptietrends inspelen. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan verpakkingen, koeltechnieken en voorgesneden producten.
Producenten van specialiteiten zoals oude kaas, boerenkaas of biologische kaas kunnen van de genoemde trends profiteren. Nederlandse zuivelbedrijven hebben betere marktkansen als duidelijk wordt gemaakt dat hun producten aantoonbaar duurzaam zijn geproduceerd.
Links
Esther Tromp, handelsondersteuning Duitsland
bln-lnv@minbuza.nl
Maart 2016