Duitsland maakt werk van verduurzaming verpakkingen

Duitsland loopt in Europa voorop als het om recyclen gaat. Daar staat tegenover dat er in Duitsland ook het meeste afval geproduceerd wordt, in totaal zo’n 350 miljoen ton in 2015, waarvan 18 miljoen ton aan verpakkingsafval. Per hoofd van de bevolking wordt per jaar bijna 220 kilo aan verpakkingen weggegooid.

Gemiddeld werd in 2015 bijna 70% van al het verpakkingsmateriaal gerecycled. Daarmee staat Duitsland in de top-5 van landen in de EU die het meest recyclen (Nederland staat op plek 19). Huishoudens helpen hier ook aan mee: driekwart van de huishoudens scheidt hun afval. De Duitse recyclebranche had in 2015 een omzet van 11,4 miljard euro en bracht werkgelegenheid voor 28.000 mensen. De branche zal verder groeien, mede als gevolg van de nieuwe Verpakkingswet.

Nieuwe wetgeving in Europa en Duitsland

Hieronder vindt u de jongste ontwikkelingen in Europa en Duitsland op het gebied van wetgeving, waar u als ondernemer rekening mee moet houden bij het exporteren naar de Duitse markt.

Op 28 mei heeft de Europese Commissie ambitieuze nieuwe regelgeving voorgesteld voor producten gemaakt van plastic dat eenmalig wordt gebruikt, waaronder voedsel- en drankverpakkingen. Doel is om de hoeveelheid (niet-recyclebaar) plastic te verminderen en daarmee de vervuiling van plastic in zee te verminderen.

Al eerder presenteerde de Europese Commissie een Plastic Strategie en een Actieplan voor Circulaire Economie, met het doel dat in 2030 alle plastic verpakkingen recyclebaar zijn. Vervanging van de meest gebruikte producten van wegwerpplastic door innovatieve alternatieven met een hogere toegevoegde waarde, biedt volgens de Europese Commissie economische kansen.

De aangescherpte Europese regels rondom plastic leiden ook tot herziening van de Duitse wetgeving op het gebied van circulaire economie, de zogeheten Kreislaufwirtschaftsgesetz. Daarnaast heeft het Duitse ministerie voor milieu een nieuwe Verpakkingswet VerpackG opgesteld die vanaf 1 januari 2019 van kracht wordt. Deze wet vervangt de huidige Verpakkingsverordening VerpackV.

In de nieuwe Verpakkingswet zijn hogere recyclequota vastgesteld voor verschillende verpakkingsmaterialen, zie figuur 1. Waar de Europese Commissie in haar wetgeving ook aandacht besteedt aan de afbreekbaarheid van de verpakking, is de Duitse definitie van recyclen in deze wet vooral gericht op het scheiden, verzamelen en hergebruik van de materialen.

Er worden geen concrete maatregelen voorgesteld om de hoeveelheid verpakkingen te verminderen, al spoort deze wetgeving fabrikanten wel aan milieuvriendelijkere en meer recyclebare verpakkingen te gebruiken.

Om de uitvoering van de nieuwe wet te controleren en erop toe te zien dat verpakkingen conform de vereisten een licentie krijgen, wordt het Zentrale Stelle Verpackungsregister in het leven geroepen. Deze stichting wordt opgericht door industrie- en handelsorganisaties en gecontroleerd door de overheid. Elke producent is vanaf 2019 verplicht zich aan te melden bij het register van deze stichting en moet daarbij aangeven hoeveel verpakkingen zij in Duitsland verkopen. Op die manier wordt gecontroleerd of alle producenten financieel bijdragen aan de recycling van hun product. Producenten van verpakte waren hebben de plicht hun verpakkingen op goede wijze weer in te zamelen, het zogeheten duale systeem. Dat doen zij door gebruik te maken van particuliere dienstverleners, gemeenten die gescheiden afval ophalen en via statiegeld. Om die reden is het terugwinningspercentage van verpakkingen in Duitsland ruim 97%.

Als u producent bent die het verpakte product voor het eerst in Duitsland aanbiedt, kunnen deze regels ook voor u gelden. Zie de website van de Zentral Stelle Verpackungsregister voor meer informatie. De nieuwe wetgeving biedt kansen voor samenwerking met de Nederlandse levensmiddelenverpakkingssector.

Subsidie voor innovatie

Omdat de Duitse overheid circulaire economie als prioriteit heeft, worden bedrijven ondersteund te innoveren. Dit gebeurt onder andere door middel van subsidieprogramma’s op het gebied van onderzoek naar innovatie in de landbouw, recycling, bio-economie en milieu.

In Duitsland zijn er verschillende initiatieven op het gebied van innovatieve verpakkingen. Jaarlijks wordt een Duitse verpakkingsprijs uitgereikt door het Deutsches Verpackungsinstitut E.V. (DVI). Enkele winnaars daarvan zijn BIO-LUPS van BIO-LUTIONS International AG, dat verpakkingsmateriaal uit landbouwafval zoals tomatenplanten en rietsuikerbladen produceert, klimaatneutrale zakjes van Wipak Walsrode GmbH en de Landbox van Landpack GmbH, een isolerende verpakking uit stro en papier.

Ook in Nederland zijn er initiatieven zoals composteerbare verpakkingen van Eosta of karton gemaakt van tomatenplanten door Solidus Solutions.

Bewustwording consumenten

Dagelijks komen consumenten in aanraking met verpakte producten in (online)supermarkten. Consumenten worden zich steeds meer bewust van het belang van gezonde voeding en duurzame voedselproductie en stellen eisen aan hun levensmiddelen, en ook aan de verpakking ervan.

Uit een enquête in opdracht van de Duitse consumentenbond uit 2017 blijkt dat 87% van de ondervraagden een groter aanbod van verpakkingsloze producten wenst. Een groot deel van de ondervraagden wil graag minder verpakkingen of milieuvriendelijke alternatieven, vooral voor groenten en fruit (73%) en to-go producten (63%). In verschillende Duitse steden zijn er verpakkingsarme of -loze supermarkten te vinden, in totaal zo’n 60 waarvan 20 verpakkingsloos.

Vraag naar duurzaam alternatief

Verpakkingen dienen verschillende doel zoals veiligheid bij transport, bescherming en presentatie van het product. Daarom blijven er altijd verpakkingsmaterialen. De vraag naar duurzame alternatieven zal toenemen. Een onderzoek onder Duitse consumenten over circulaire economie en verpakkingen van PricewaterhouseCoopers (2018) toont eenzelfde beeld; respondenten gaven aan dat er te veel verpakkingsmateriaal wordt gebruikt en zij verwelkomen het gebruik van materiaal dat makkelijker te recyclen is. Duitse consumenten waren ook ruimdenkend over nieuwe concepten zoals verpakkingsvrij winkelen en herbruikbare verpakkingen. Hier liggen dus kansen voor nieuwe oplossingen.

Landbouwteam Duitsland
Juni 2018