Opbouw Cubaanse tuinbouw met steun Nederland
Met de officiële ingebruikname van een tuinbouwkas op Cuba is een belangrijke stap gezet in de agrarische ontwikkeling op het eiland. Nederland speelt een belangrijke rol bij dit project.
Tijdens het bezoek van de vorige minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Lilianne Ploumen in januari 2016 besloten landbouwraad Jean Rummenie en de toenmalige directeur van Rijk Zwaan Guatemala, Hivos en mede door Paas geselecteerde Finca las Piedras en Finca Martha om een groenteproject op te zetten.
Voedselimport
De Cubaanse regering wil de landbouw ontwikkelen. Privé-eigendom van grond is echter nog niet mogelijk. Van de 6,3 miljoen hectare landbouwgrond wordt op dit moment slecht 3 miljoen hectare gebruikt. Tegelijkertijd importeert Cuba veel voedsel. Deze invoer kost de staat 2 miljard dollar per jaar.
Cuba kent een vijftal agrarische gebruiksvormen. Van de 6,3 miljoen hectare landbouwgrond is 1,9 miljoen hectare in staatshanden. Circa 4,3 miljoen hectare is in handen van UBPC’s (Unidades Básicas de Produccion, een type Kolhoz), CPA’s (Cooperativas de Producción Agropecuaria) en CCS (Credit and Service Cooperatives). En tenslotte de Cuentapropistas die het land in bruikleen hebben en het meest weg hebben van een private landbouwonderneming.
Verbetering productie
Met name de laatste twee categorieën hebben een verbetering in de productie laten zien. Zij zijn verantwoordelijk voor 57 % van de binnenlandse productie op slechts 24 % van de landbouwgrond. Met name voor de Cuentapropistas is het moeilijk om aan zaden, pesticiden en kunstmest te komen die via staatsorganisaties worden geïmporteerd.
Een andere oorzaak van de stagnerende landbouwontwikkeling zijn de door de staat vastgestelde prijzen voor landbouwproducten. Deze prijzen zijn erg laag en dat ontmoedigt veel landbouwproducenten. Het is overigens begrijpelijk dat de staat een vinger aan de pols houdt, omdat anders de voedselzekerheid op Cuba voor bewoners met lage inkomens in gevaar kan komen.
Toenemend toerisme
Door het toenemende toerisme is een nieuwe markt ontstaan. De staat heeft inmiddels licenties verstrekt aan retail- en groothandelsbedrijven. En particulieren mogen hun eigen restaurant beginnen, de paladares. Deze ontwikkelingen spelen vooral in de tuinbouwsector een belangrijke rol. Hierdoor ontstaat een commerciële keten zonder staatsinterventie. Dat maakt het voor tuinders aantrekkelijk om de productie op te starten.
Start tuinbouwproject
Tegen deze achtergrond heeft landbouwraad Jean Rummenie besloten om in de tuinbouwsector een project op te starten met de eerder genoemde Finca las Piedras en Finca Martha, waar doortastende ondernemers aan het roer staan.
Kwaliteitszaad
Een goede tuinbouwproductie begint met hoogwaardig uitgangsmateriaal, vandaar de participatie van Rijk Zwaan aan het project. Vervolgens is het belangrijk dat telers leren om deze kwaliteitszaden goed te gebruiken. Rijk Zwaan had in Guatamala al een opleidingscentrum; doel van het tuinbouwproject is om dit op de Finca’s te kopiëren zodat Cuba over een eigen praktijkschool voor tuinders beschikt. Om die reden zijn ook het proefstation voor de tuinbouw Liliana Dimitrova en de fytosanitaire dienst Salud Vegetal bij het project betrokken.
Zaden goedgekeurd
Inmiddels zijn verschillende groentezaden van Rijk Zwaan goedgekeurd door Salud Vegetal en zijn eenvoudige kassen op beide locaties gebouwd. Het project kon mede snel van start gaan, omdat het onder de paraplu van het PAAS-project van Hivos en het Zwitserse Cosudi niet weer opnieuw aangemeld hoefde te worden bij de Cubaanse regering.
Feestelijke opening
Afgelopen 24 november is het project feestelijk geopend met de ingebruikname van de kas bij Finca Las Piedras. De kassen bij Finca Martha waren helaas door de orkaan Irma verwoest. Dit laatste bedrijf is een ecologisch bedrijf en heeft het overgebleven materiaal gebruikt om er kweekkassen van te bouwen.
Op de dag van de opening werd op beide locaties de apparatuur voor de installatie van een koelruimte aangeleverd. Door gekoelde opslag kan een betere kwaliteit groenten en kruiden worden verkocht.
Verkoop in de stad
Finca Las Piedras beschikt reeds over een verkooppunt in de stad, waar in vergelijking met bestaande staatsgroentenmarkten een veel groter assortiment voor de consument beschikbaar is. Finca Martha zou ook graag over een verkooppunt beschikken, maar helaas heeft de Cubaanse regering mede vanwege orkaan Irma voorlopig een stop op het uitreiken van licenties afgekondigd. Finca Martha levert op dit moment rechtstreeks aan restaurants en hotels.
In de tweede fase van het project moet meer aandacht gegeven worden aan de optimalisatie van de keten, vooral op het gebied van verpakking en afzet. Ook de opleiding komt pas goed uit de verf als de geplande faciliteiten (kassen , koelruimtes, gebruik van kwaliteitszaden) gerealiseerd zijn.
Succesvol project
Tot nu toe kan van een succesvol project worden gesproken dat voor Cuba op redelijk korte termijn zijn vruchten begint af te werpen. Het is nu zaak de opleiding komende jaren stevig op de kaart te zetten, alsmede het project uit te breiden naar meer partners.
Het project is vooral succesvol door de goede samenwerking tussen de betrokken partijen: onderzoeksinstituut Liliana Dimitrova (testen van de zaden), Salud Vegetal (import),Finca las Piedras en Finca Marta, Hivos (ACTAF en PAAS), Cosudi, Rijk Zwaan, Yuhina Mangely (assistente landbouw op de Nederlandse ambassade in Havanna) en de landbouwraad in Mexico.
Jean Rummenie, landbouwraad voor Mexico en Cuba