Boze Belgische boeren viseren de grondaankopen door een retailer
Tijdens de Europese top van afgelopen week voerden Waalse en Vlaamse boeren heftige boerenprotesten door het hele land, waarbij zij gesteund werden door boeren en landbouworganisaties uit andere EU-landen. De onvrede van de Belgische boeren werd vooral ingegeven door de grote regeldruk, oneerlijke concurrentie uit niet-EU-landen met lagere milieustandaarden en bestaansonzekerheid door veranderend beleid, lage prijzen en hoge grond- en inputprijzen. Veel van deze pijnpunten worden gedeeld door andere Europese boeren, maar de hoge grondprijs is een specifiek Belgisch (naast natuurlijk ook een Nederlands) probleem. Daarbij komt dat onder Belgische boeren de perceptie leeft dat kapitaalkrachtige, niet-agrarische spelers (in casu een grote Belgische retailer) veel vruchtbare landbouwgronden opkopen.
Belgische retailers in het vizier van de Belgische boeren
Tijdens de protesten van afgelopen dagen richtte de woede van de Belgische boeren zich vooral op supermarkten, wat leidde tot de bezetting van de distributiecentra van verschillende retailers in België, zoals Delhaize, Aldi, Carrefour, Lidl en Colruyt. Het grootste verwijt van de boeren aan deze retailers is dat zij niet voldoende voorrang geven aan Belgische producten en dat de prijs die consumenten in deze supermarkten betalen niet in verhouding staat tot de prijs die de boeren voor hun producten ontvangen. Bij deze acties moest de retailer Colruyt het nog extra ontgelden, vanwege zijn vermeende grondaankoopbeleid en het opheffen van de teeltvrijheid voor de boeren met wie het samenwerkt.
Dure landbouwgrond in België en niet-agrarische investeerders
De prijzen van landbouwgronden in Vlaanderen zijn tussen 1995 en 2022 gestegen van 15.000 euro per ha. naar 63.000 euro per ha., met uitschieters naar 100.000 euro voor gronden in West-Vlaanderen (duurste Vlaamse landbouwprovincie). In Wallonië lagen de prijzen in 2022 een stuk lager, maar toch nog altijd gemiddeld op €37.000 per ha, ruim boven het EU-gemiddelde van €10.600 per ha. Al met al vormen de grondprijzen in België voor nieuwkomers een serieuze belemmering om als boer te starten. Aan de andere kant dwingen de hoge grondprijzen de boeren tot een intensieve vorm van landbouw en vermoeilijken zij de bedrijfsopvolging. Dit alles terwijl de sector ook voor een serieuze verduurzamingsopdracht staat en een grote vergrijzing kent.
Wat daarbij niet helpt is dat volgens de boerenbelangenorganisatie Boerenbond grote investeerders zich ook op de landbouwgrondmarkt begeven bij wijze van waardevaste belegging. Die zouden daardoor voor een nodeloos prijsopdrijvend effect zorgen, ook omdat zij volgens de Boerenbond boven de marktprijs zouden bieden.
Als voorbeeld werd de afgelopen dagen de retailer Colruyt regelmatig aangehaald. Colruyt heeft namelijk sinds 2018 in totaal 570 ha landbouwgrond in België verworven, waarvan 400 ha in Wallonië en 170 ha in Vlaanderen. Bovendien vrezen de landbouworganisaties dat de samenwerkingsrelatie tussen Colruyt en boeren ertoe leidt dat deze laatsten hun ondernemersvrijheid verliezen en dat het de onevenwichtige verdeling van de marges in de keten groter maakt.
Reactie van Colruyt op de aantijgingen
In een persbericht heeft Colruyt gereageerd op de kritiek van de boerenorganisaties. Zo stelde het dat het ondanks de 400 ha Waals gronden slechts 0,05% van de landbouwgronden in Wallonië bezit. Voor Vlaanderen zou het om slechts 0,03% van het totale landbouwoppervlakte gaan. Ook benadrukte Colruyt dat het alleen landbouwgronden opkoopt om de agrarische functie ervan te behouden én ter verankering van het lokale productaanbod in de Colruyt-winkels. Dit laatste bevordert Colruyt ook door een samenwerking met lokale boeren aan te gaan. Momenteel is in de Colruyt-winkels al bijna al het vlees, melk en eieren Belgisch en voor groenten en fruit gaat het om zo’n 75% van het aanbod. In totaal verkoopt Colruyt in zijn winkels producten van bijna 6.000 Belgische landbouwbedrijven (op een totaal van 35.000 landbouwbedrijven).
Saskia de Block, woordvoerster van Colruyt: “Er is ook op géén enkele manier sprake van een agressief aankoopbeleid van landbouwgronden , zowel wat hectares als wat prijzen betreft.”
Daarnaast weerlegde Colruyt de kritiek dat de boeren waarmee het op de verworven landbouwgronden samenwerkt hun ondernemerszelfstandigheid zouden verliezen, omdat de samenwerking tussen de retailer en boeren op transparante en gelijkwaardige basis tot stand komt. Volgens Colruyt hebben de boeren juist profijt van de aldus ontstane relatie: doordat de boeren de gronden van Colruyt huren in plaats van zelf duur moeten aankopen en doordat zij ook profiteren van de kennis van Colruyt over de consumentenmarkt. Bovendien worden de risico’s bij deze partnerschappen gedeeld, terwijl de boer het eigenaarschap over (de kwaliteit) van het product behoudt. Daarbij geldt er, volgens Colruyt, voor de boer geen afzetverplichting aan Colruyt.
Tot slot benadrukte Colruyt dat het probeert bij te dragen aan de verduurzaming van de landbouw door op zijn landbouwgronden gezonde teeltrotatie, innovatieve teelten en duurzaam bodembeheer te stimuleren.
Lees ook: Colruyt Group wil misverstanden rechtzetten over landbouwinitiatieven
