De Vlaamse melkkoe: mondiale klimaatkampioen!
Met een score van gemiddeld slechts 0,99 kg CO2-uitstoot per liter melk produceert de Vlaamse koe de meest klimaatvriendelijke melk ter wereld. Wat is het geheim achter dit succes? En met welke maatregelen heeft de Vlaamse melkveehouder dit topresultaat bereikt?
Het Vlaamse geheim: Klimrek
De gemiddelde Belgische koolstofvoetafdruk voor één liter melk is 1,03kg CO2, de laagste ter wereld. De Klimrek-aanpak van de Vlaamse landbouwonderzoeksinstelling ILVO (Instelling voor Landbouw- en Visserijonderzoek) en de Vlaamse boerenorganisatie Boerenbond laat zien dat dit gemiddelde nog verder omlaag gebracht kan worden tot 0,99 kg CO2. Het geheim van deze aanpak bestaat uit gepersonaliseerde bedrijfsmanagementmaatregelen van Klimrek (KLImaatMaatRegelen mét Economische Kansen op het landbouwbedrijf).
Het instrument ‘Klimrek’ wordt geïmplementeerd op bedrijfsniveau en bestaat uit een klimaatscan en advies voor verbetering, in combinatie met een kosten-/batenanalyse per voorgestelde maatregel. Via een levenscyclusanalyse wordt de klimaatvoetafdruk van het bedrijf en van het geleverde landbouwproduct berekend, niet alleen op macroniveau, maar ook gedetailleerd per proces en per productstroom. Daarbij wordt ook de ecologische voetafdruk van (geïmporteerde) inputs meegenomen.
Eenmaal de ecologische voetafdruk in kaart is gebracht, informeert een gespecialiseerde klimaatconsulent de boer over de absolute klimaatimpact van zijn/haar bedrijf, de relatieve positie ten opzicht van sectorgenoten en over mogelijke maatregelen om zijn/haar klimaatimpact te verminderen.
Tot slot ontvangt de boer ook een kosten-/batenanalyse per voorgestelde maatregel en wordt de implementatie van deze voorgestelde maatregelen gedurende een aantal jaar gemonitord.
Breed scala aan voorgestelde maatregelen
Grofweg kan men de voorgestelde maatregelen onderverdelen in 4 categorieën:
- Klimaatvriendelijk veevoeder
- Dierenwelzijn en aangepast veebeheer
- Aangepaste stikstofbemesting
- Slim energiebeheer
De praktijk heeft aangetoond dat de grootste klimaatwinst vooral te behalen valt door klimaatvriendelijk veevoeder (zie figuur 1).
Een andere opvallende conclusie uit de cases van de deelnemende Klimrek-bedrijven is dat de klimaatprestatie onafhankelijk is van de grootte van het bedrijf, bio of gangbaar, beweiding of niet-beweiding. Met andere woorden, ieder bedrijf kan klimaatwinst behalen.
Bredere inzet van het instrument Klimrek
Vooralsnog zijn 146 Vlaamse melkveehouderijen doorgelicht met Klimrek. Gezien het succes ervan hopen zowel de politiek als de sector zelf en de betrokken onderzoeksinstellingen alle Vlaamse melkveebedrijven aan een zwakte-sterkte analyse te kunnen onderwerpen. Inmiddels is de klimaatscan van Klimrek ook voor de varkenshouderij en akkerbouw beschikbaar. En sinds dit jaar (2023) wordt ook gewerkt aan een versie voor vollegrondgroenten en (hard)fruit.
Internationale vergelijking
Ook zonder de melkscores van de 146 deelnemende Vlaamse Klimrek-bedrijven bekleedde Belgische melk in internationale vergelijking al een toppositie met 1,03 kg CO2-eq/kg (zie ook figuur 2).
Van de doorgelichte Vlaamse Klimrek-bedrijven varieert de koolstofvoetafdruk van 0,74 tot 1,53 kg CO2-eq/kg meetmelk, wat een gemiddelde van 0,99 kg CO2-eq. geeft.
