Bedekte teelt in Argentinië staat in kinderschoenen
De zo belangrijke tuinbouwsector van Argentinië lijkt nog grotendeels in kinderschoenen te staan. Met zijn expertise kan Nederland veel betekenen voor de duurzame ontwikkeling van de tuinbouwketen. Het landbouwteam van de Nederlandse ambassade heeft inmiddels een aantal onderzoeken laten uitvoeren.
Een hoge ambtenaar van het landbouwministerie zag bij een presentatie de groeicurve van de Nederlandse tomatenteelt en merkte op: “Wij zitten hier nog ergens in de jaren zestig van de vorige eeuw”. Daarmee vatte hij de stand van de tuinbouw – uitzonderingen daargelaten – wel aardig samen. Duurzaamheid in alle aspecten kan worden verbeterd.
In de Argentijnse tuinbouw kan Nederlandse kennis wel degelijk een verschil maken. Met wat durf, aanpassingsvermogen en investeringen van beide kanten kan de sector met kleine veranderingen de productie zeker verbeteren. De vraagkant is hierbij cruciaal, want de productie blijft voor 93% in eigen land. Er zijn zeker wensen – gezond en veilig voedsel voor iedereen -, maar de tuinbouwsector op een hoger plan brengen, is door economische crises en de informaliteit in de keten een project van lange adem.
Tuinbouwcijfers
De bedekte teelt is in Argentinië van beperkte omvang en niet sterk ontwikkeld.
Ter vergelijking: Argentinië is een groot land, na Brazilië het grootste in Latijns-Amerika. Met bijna 2,8 miljoen vierkante kilometer is het land zo’n 67 keer zo groot als Nederland. Het heeft een grote verscheidenheid aan klimaatzones, van het droge dan wel natte en warme noorden, de pampa’s vol extensieve gewassen en koeien in de centrale regio’s, tot het frissere Patagonië in het zuiden. Tuinbouwproductie is in het gehele land te vinden (zie kaartje voor de belangrijkste zones). Zowel op het veld als in kassen is het mogelijk om op verschillende tijdstippen van het jaar te produceren.
De totale oppervlakte landbouwgrond in Argentinië is 37,5 miljoen ha. Daarvan is nog geen 0,4% (135.000 hectare) tuinbouw, en dat is inclusief aardappelen. Verse groenten voor directe nationale consumptie (aardappelen, tomaat, sla, ui, courgette, wortel zijn de meest gangbare) beslaan 65% van de productie. Vrijwel alles is voor de nationale markt: 93% blijft in Argentinië, de overige 7% is voor export. Die gaat voornamelijk naar Brazilië, en ook bijvoorbeeld wat naar de EU via Nederland.
Van de totale productie valt zo’n 7.000 hectare in het segment bedekte teelt. Daarvan staat 1.200 ha in het grootstedelijk gebied rond Buenos Aires, waar 1.500 bedrijven, van klein tot groot, goed zijn voor 30% van de landelijke tuinbouwproductie. Zij voldoen daarmee aan een deel van de vraag van de ongeveer 15 miljoen inwoners in dat gebied – op een totale bevolking van 45 miljoen. Zij kopen hun groenten vooral in de (veelal informele) groenten- en fruitzaakjes. Slechts 20% van de verkoop van groenten vindt plaats in de supermarkten.
Informele ketens
De tuinbouwketens zijn uiterst informeel, en de productie is hoofdzakelijk gericht op de interne markt. Er is een gebrek aan standaarden en inspectie, en de koelketen is zeer beperkt ontwikkeld. De technologie-toepassingen zijn in het algemeen laag tot midden-technologisch. Enkele meer ontwikkelde bedrijven daargelaten heeft de bedekte teelt dus een relatief eenvoudig karakter en is weinig competitief.
De vele middelgrote en kleinere producenten krijgen uit de markt weinig prikkels om in een formele keten te investeren. Er zijn zeker ook voorbeelden van producenten die voor een hoger segment produceren, bijvoorbeeld voor hotels en supermarkten, en zelf in kassen investeren. Ook zijn er verschillende Nederlandse zaaizaadbedrijven actief in Argentinië.
Nederland als tuinbouw-partner
Met zijn expertise kan Nederland veel betekenen voor de Argentijnse tuinbouwketen. In de afgelopen jaren heeft de Nederlandse ambassade daarom verschillende activiteiten ingezet. In 2016 kwam er een marktrapport uit, en in 2018/19 voerde de WUR een project uit voor het Argentijnse ministerie van Landbouw over de ontwikkeling van de waardeketen, vooral op het terrein van agrologistiek. Er zijn handelsmissies georganiseerd waarbij de deelnemers verschillende segmenten uit de tuinbouwketen bezochten (zie foto, verpakking van sla voor hoger segment).
Eind 2019 is weer een andere politieke (en economische) wind gaan waaien. De accenten zijn iets verschoven, en de landbouwraad liet een inventarisatie uitvoeren naar de huidige stand van zaken. De opsteller, Diana Frezza van de Universiteit van Buenos Aires, gaf daar in oktober 2020 een presentatie over op de (digitale) beurs Greentech. De ambassade stelt het definitieve rapport binnenkort in het Engels beschikbaar, en heeft ook specifieke informatie in aanleverende sectoren laten onderzoeken voor belangstellende bedrijven.
Kansen voor Nederland
De Argentijnse overheid heeft de tuinbouwsector hoog op de agenda staan. Uit gesprekken met verschillende spelers, onder andere van de nationale en provinciale ministeries, komen de volgende aandachtspunten naar voren:
- invoeren van goede tuinbouwpraktijken,
- terugdringing van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen,
- efficiënter gebruik van water.
Agro-ecologie is een van de kernwoorden van de huidige, Peronistische, regering. Ook vergroting van de export heeft hun interesse. Inzet van meer technologie moet in de ogen van de regering hand in hand gaan met sociale ontwikkeling.
Er is een cultuur- en gedragsverandering nodig om de tuinbouw op een hoger en duurzamer plan te brengen. Kennisontwikkeling en training van de producenten zelf zijn hierbij cruciaal. De productie zou met een paar kleine aanpassingen al verder verbeterd kunnen worden. De Nederlandse ambassade is over de ontwikkeling van een kas-op-maat voor demonstraties in de provincie Buenos Aires in gesprek met de autoriteiten. Van hen is zo’n voorbeeldkas een eerste stap om aandachtspunten zoals hierboven genoemd in gang te zetten.
Belangstelling voor substraatteelt
Er is ook belangstelling voor verdere ontwikkelingen in hydrocultuur (zie foto). Het vermogen om te investeren kan hierbij een beperkende factor zijn. Grote stappen in korte tijd zijn niet te verwachten. In dit grote land zijn bepaalde regio’s met meer extreme klimaten zeker gebaat zijn bij ontwikkeling van bedekte teelt om goed en gezond voedsel te produceren. In het verre zuiden zou vóór de coronapandemie bijvoorbeeld de cruise-industrie mogelijk een driver zijn geweest om in kassen te investeren. Zo zouden deze regio’s geen versproducten van soms duizenden kilometers verderop meer hoeven aan te voeren. Interesse is er nog steeds, en waar mogelijk haken Nederlandse partners aan. De ambassade onderhoudt contacten met verschillende geïnteresseerde regio’s. Wanneer plannen en financieringsbronnen daarvoor concreter worden, zoekt het landbouwteam van de ambassade daar geschikte Nederlandse partners bij.
Landbouwteam Argentinië
E-mail: bue-lnv@minbuza.nl
Twitter: @AgriArgentinie
December 2020